Lime in mud เราใส่น้ำปูนลงในน้ำโคลนทำไม อยากรู้ต้องได้รู้

• Facebook
• Twitter
• Line

Lime in mud เราใส่น้ำปูนลงในน้ำโคลนทำไม อยากรู้ต้องได้รู้ – ถ้าถามอากู๋ว่า lime คืออะไร สิ่งที่อากู๋บอกเราคือรูปนี้ครับ 555 🙂

แน่นอนว่า ไม่ใช่ lime ที่ผมกำลังจะพูดถึงแน่ๆ …

ผมกำลังพูดถึง แคลเซียมไฮดรอกไซด์ ครับ หรือภาษาไทยเราก็คือ น้ำปูนใสนั่นเอง

แคลเซียมไฮดรอกไซด์ (อังกฤษ: calcium hydroxide) เป็นสารประกอบอนินทรีย์ที่มีสูตรเคมีคือ Ca(OH)2 ลักษณะเป็นผลึกไม่มีสีหรือผงสีขาว ได้จากการเจือจางแคลเซียมออกไซด์กับน้ำ สารละลายอิ่มตัวของแคลเซียมไฮดรอกไซด์ รู้จักในชื่อน้ำปูนใส … wiki

แคลเซียมออกไซด์ คืออะไร …

แคลเซียมออกไซด์ (อังกฤษ: Calcium oxide) เป็นที่รู้จักกันทั่วไปว่า ปูนขาว หรือ ปูนเผา หรือในรูปของหินตะกอนว่า หินปูน เป็นสารเคมีที่ใช้กันอย่างแพร่หลาย มันเป็นสีขาว ,กัดกร่อน ,ผลึกของแข็งอัลคาไล ในอุณหภูมิห้อง … wiki

อย่าไปสนใจสูตรเคมีเลยครับ ผมรู้ แต่ก็ไม่สนเหมือนกัน เอาเป็นว่า เมื่อ แคลเซียมไฮดรอกไซด์ ละลายน้ำ จะให้อิออนประจุลบ (ไฮดรอกไซด์อิออน) ออกมา หน้าตาแบบนี้ (OH)

รู้แค่นี้พอก่อนครับ รู้ว่าระบบน้ำโคลนเราต้องการ (OH) นี้

Lime in mud

เราใส่น้ำปูนลงในน้ำโคลนทำไม

ก่อนจะไปหาเหตุผลว่าทำไมเราจึงต้องใช้ (OH) อันเกิดจาก แคลเซียมไฮดรอกไซด์ เราต้องไปรู้จักกับ Invert emulsion กันเสียก่อน

Invert emulsion

อธิบายง่ายๆเลย ถ้าเราเอาน้ำมากๆน้ำมันน้อยๆ (แบบเราล้างกระทะทอดปลาน่ะ) เอามาใส่แก้วแล้วใส่น้ำสบู่ลงไป เขย่าแรงๆ เราจะได้ของเหลวชนิดหนึ่งดูเหมือนน้ำมันละลายในน้ำจนเป็นเนื้อเดียวกัน

แต่จริงๆแล้วไม่ใช่ น้ำมันจะถูกน้ำสบู่ทำให้เป็นเม็ดเล็กจิ๋วๆมากๆ (ทำอย่างไรช่างมัน ขี้เกียจสอนเคมี 555) เราเรียกว่า ส่วนผสมนี้ว่า คอลลอยด์

คอลลอยด์ (อังกฤษ: colloid) เป็นสารผสมที่ดูเหมือนจะเป็นเนื้อเดียวกันเเต่เป็นเเขวนลอย โดยแบ่งเป็นส่วนเนื้อเดียว (continuous phase) และอนุภาคคอลลอยด์คู่ (dispersed phase) ซึ่งตัวอนุภาคคอลลอยด์จะมีขนาดระหว่าง 10-7 ถึง 10-4 เซนติเมตร หรือมากกว่าขนาดรูกระดาษเซลโลเฟน แต่น้อยกว่ารูกระดาษกรอง อนุภาคคอลลอยด์จะเกาะตัวใหญ่กว่าโมเลกุล แต่ไม่ใหญ่มาก จะแยกชั้นชัดเจน เช่น นม (Milk) ควัน (Smoke) … wiki

ส่วนน้ำสบู่ เราเรียกว่า emulsifier 

อิมัลซิไฟเออร์ (emulsifier) เป็นวัตถุเจือปนอาหาร (food additive) ช่วยให้อิมัลชัน (emulsion) คงตัวด้วยการลดแรงตึงผิว (surface tension) ของของเหลว โดยช่วยทำให้อิมัลชันมีความคงตัว และป้องกันไม่ให้อิมัลชันแยกเป็นชั้น ซึ่งในโมเลกุลของอิมัลซิไฟเออร์ มีทั้งส่วนที่ชอบน้ำ (hydrophillic) และไม่ชอบน้ำ (hydrophobic) โดยจะหันส่วนที่ชอบน้ำเข้าหาน้ำ และหันส่วนที่ไม่ชอบน้ำเข้าหาไขมันเป็นฟิมส์หุ้ม … wiki

ยาวนิดนุงนะ ทนหน่อย พื้นต้องแน่นครับ ไม่งั้นไปต่อจะงง

น้ำ น้ำมัน สบู่ จับเขย่าๆรวมๆกัน … ทั้งหมดนั่นเราเรียก emulsion

อิมัลชัน (อังกฤษ: emulsion,) เป็นคอลลอยด์ประเภทหนึ่ง เกิดจากของที่ละลายเข้ากันเป็นเนื้อเดียวไม่ได้สองชนิดขึ้นไป โดยทำให้แตกตัว โดยตัวหนึ่งเป็นอนุภาคคอลลอยด์ (dispered phase) อีกตัวหนึ่งเป็นส่วนเนื้อเดียว (continuous phase) เรียกสารที่แตกตัวว่า ตัวกระทำอิมัลชัน (emulsifier) … wiki

ดังนั้นในตัวอย่างนี้

• ตัวหนึ่งเป็นอนุภาคคอลลอยด์ (dispered phase) = น้ำมัน
• อีกตัวหนึ่งเป็นส่วนเนื้อเดียว (continuous phase) = น้ำ

invert emulsion ก็คือ emulsion ที่มี น้ำน้อยกว่าน้ำมัน นั่นแหละครับ … ง่ายๆแบบนี้แหละ

ดังนั้นกรณี invert emulsion

• ตัวหนึ่งเป็นอนุภาคคอลลอยด์ (dispered phase) = น้ำ
• อีกตัวหนึ่งเป็นส่วนเนื้อเดียว (continuous phase) = น้ำมัน

Oil base mud (OBM) คือ น้ำโคลนที่มีน้ำมันเป็นองค์ประกอบหลัก และ มีน้ำเป็นองค์ประกอบร่วมส่วนน้อย พูดง่ายๆคือมีน้ำมันมากกว่าน้ำ

OBM คือ invert emulsion ชนิดหนึ่งนี่เอง

น้ำโคลน drilling mud drilling fluid คืออะไร มาทำความรู้จักกันครับ

น้ำโคลน drilling mud drilling fluid คืออะไร มาทำความรู้จักกันครับ

Emulsifier

ผมไม่ใช่นักเคมี พอมีความรู้บ้างเท่าหางอึ่ง กลัวอธิบายผิด เลยไม่ขออธิบายกลไกของ emulsifier ว่ามันทำงานอย่างไร

สรุปรวบยอดเลยว่า emulsifier จะทำงานได้ดี ทำให้ สารคอลลอยด์ (อิมัลชั่น) คงตัวอยู่ได้ เสถียร – อนุภาคคอลลอยด์(น้ำ)ไม่แยกตัวออกมาเป็นชั้นน้ำ กับ ชั้นส่วนเนื้อเดียว(น้ำมัน) ระบบจะต้องมี ไฮดรอกไซด์ (OH) อยู่อย่างพอเพียง

นั่นคือ (OH) ทำหน้าที่เป็นตัวช่วยทางอ้อมไม่ให้น้ำแยกตัวออกจากน้ำมัน ที่ว่าทางอ้อม เพราะ (OH) ช่วยให้ emulsifier ทำงานได้อย่างสมบูรณ์

ดังนั้นเราต้องผสม (OH) ก็น้ำปูนนั่นแหละ ลงใน OBM ปริมาณหนึ่ง ซึ่งเราคำนวนได้ครับ มีสูตรคำนวนอยู่ ถ้าปริมาณ OBM เยอะ ก็ต้องใช้ emulsifier เยอะ ก็ต้องใช้ (OH) เยอะ

ใช้แล้วหมดไป

ปฏิกริยาการใช้ OH นั้น ไม่ใช่เป็นแบบใช้ครั้งเดียวจบ แต่เป็นปฏิกริยาแบบบริโภค OH ไปเรื่อยๆ ดังนั้น ในภาวะขุดเจาะแบบปกติๆ เราก็ต้องทะยอยเติม OH ลงไปในระบบเรื่อยๆ ซึ่งเราก็คำนวนได้อีกว่า OH จะถูกใช้ไปชม.ล่ะเท่าไร แล้วเราต้องเติม OH ลงไป ชม. ล่ะเท่าไร

ถ้าเราขี้เหนียว ไม่ยอมเติม OH ลงไปเสริม จะเกิดอะไรขึ้น

emulsifier ก็ทำงานไม่สมบูรณ์ น้ำก็แยกจากน้ำมัน (นึกถึงน้ำสลัดที่เป็นน้ำส้มกับน้ำมันมะกอกตามสลัดบาร์ อย่างไรอย่างนั้นเลย) คุณสมบัติของ OBM ก็พังพินาศหมด หลุมเราก็ขะเละตุ้มเป๊ะ

H2S CO2

เคยคุยเรื่องนี้ไปแล้วแบบละเอียดเลยครับ ว่าเกิดอะไรขึ้นถ้ามี H2S หรือ CO2 เข้ามาจากชั้นหิน เข้ามาปนในน้ำโคลนเรา แล้วเราจะแก้อย่างไร

ทำไงดีหลุมนี้มี H2S มี CO2 จะเตรียมน้ำโคลนอย่างไร … มาเรียนเคมีกัน

ทำไงดีหลุมนี้มี H2S มี CO2 จะเตรียมน้ำโคลนอย่างไร … มาเรียนเคมีกัน

สรุปง่ายๆคือ เราต้องเติม OH ลงไปเรื่อยๆ เพราะ H2S กับ CO2 มันบริโภค OH ไปตามสมการเคมีนี้ครับ

ในทางปฏิบัติ เราไม่รอให้เจอ H2S หรือ CO2 หรอกครับ ถ้าเรารู้ว่ามีแนวโน้มว่าจะมี H2S หรือ CO2 เราก็เติม OH เพิ่มไปล่วงหน้าแล้วครับ มันไม่แพงเท่าไร เมื่อเทียบกับราคาหลุม

สรุป

เราเติมน้ำปูนลงไปในน้ำโคลนแบบที่มีน้ำมันเป็นองคประกอบหลัก (OBM) เพื่อ 2 วัตถุประสงค์

1. ทำให้ OBM เสถียร น้ำไม่แยกออกจากน้ำมัน
2. ควบคุม H2S CO2 ไม่ให้เข้ามาทำอันตรายกับวัสดุอุปกรณ์ในหลุม (และ คนที่ทำงานบนแท่นฯ)

ปล. จริงๆแล้ว อุตสาหกรรมเราไม่ได้ตรัสรู้เองหรอกครับ เราจิ๊กความรู้เรื่อง OH กับ emulsifier มาจากอุตสาหกรรมอาหาร และ เรื่องการกำจัด (ทำให้เป็นกลาง – neutralization) H2S CO2 มาจากอุตสาหกรรมบำบัดของเสียครับ แฮ่ๆ 🙂

recta sapere

เมื่อช่วงที่กทม.โดน PM 2.5 ถล่ม เพื่อนซี้ผมคนนึงไปซื้อเครื่องกรองอากาศมาติดในห้องนอน คืนแรกผ่านไป มันไลน์มาอวดว่า ดีมากเลยเพื่อน (มึง)ควรมีไว้สักเครื่องนะ หายใจสะดวก ตอนเช้าไม่มีน้ำมูกอย่างเคย บลาๆ สักพักใหญ่ ตกเย็นบังเอิญเจอกันในงานๆหนึ่ง … (ไอ้สัตว์นก) (กู) ลืมเปิดเครื่องกรอง เมื่อคืน(แม่ง)มันเป็นพัดลมธรรมดา (เครื่องที่เพื่อนผมซื้อมามันไฮเทค มีหลายโหมด)

ผมไม่ได้จะบอกว่าเครื่องกรอกอากาศไม่ดี แต่ผมกำลังจะชวนคุยเรื่อง Placebo อย่าปล่อยไก่เหมือนผมที่ไปอ่าน place – bo นะครับ มันต้องออกเสียงว่า pla – ce – bo

Placebo คือ อะไร

ยาหลอก (placebo) คือการรักษาปลอมที่ดูคล้ายยา แต่ไม่ได้มีสารออกฤทธิ์ที่มีผลต่อสุขภาพ แต่เมื่อให้กับผู้ที่คิดว่ากำลังได้รับการรักษา อาจทำให้ภาวะดังกล่าวดีขึ้นได้ เพราะเขาหรือเธอคาดว่าสิ่งนี้อาจจะช่วยได้

โดยปกติแล้ว ยาหลอกจะดูเหมือนการรักษาปกติ โดยอาจเป็นเม็ดยาที่ทำจากน้ำตาล แป้ง น้ำเกลือ หรือสารไม่ออกฤทธิ์ตัวอื่น ๆ หรืออาจเป็นการฉีดยา สารน้ำ หัตถการ หรือแม้แต่การไปพบแพทย์

การเปลี่ยนแปลงใด ๆ ของอาการที่วัดได้ สังเกตได้ หรือรู้สึกได้หลังได้รับยาหลอก เรียกว่า ปรากฏการณ์ยาหลอก (placebo effect) อาการอาจดีขึ้นหรืออาจมีคนรู้สึกได้ถึงสิ่งที่น่าจะเป็นผลข้างเคียง ยาหลอกอาจทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางร่างกาย เช่น ความดันโลหิต อัตราการเต้นของหัวใจ และการทำงานของสมอง … อ่านต่อ … https://www.honestdocs.co/what-is-the-placebo-effect

การศึกษาควบคุมด้วยยาหลอก (อังกฤษ: Placebo-controlled studies) หรือ การศึกษาควบคุมด้วยการรักษาหลอก เป็นวิธีการทดสอบการรักษาทางการแพทย์ ที่นอกจากจะมีกลุ่มบุคคลที่ได้รับการรักษาที่เป็นประเด็น ก็ยังมีกลุ่มควบคุมที่ได้รับการรักษาหลอก (placebo) ที่ออกแบบไม่ให้มีผลอะไร การรักษาหลอกมักจะใช้ในการทดลองแบบอำพราง ที่คนไข้ไม่รู้ว่าตนกำลังได้รับการรักษาแบบจริงหรือหลอก บ่อยครั้งจะมีกลุ่มอีกกลุ่มหนึ่ง (natural history) ที่ไม่ได้รับการรักษาอะไรเลย … อ่านต่อ … การศึกษาควบคุมด้วยยาหลอก 

Placebo มักจะเกิดขึ้นกับอะไรที่ไม่สามารถวัดผลได้อย่างชัดเจน หรือ ต้องวัดค่าเฉลี่ย กันในระยะยาวๆ แต่คนเรามักจะมีปฏิกริยาแบบที่ลิงค์ข้างบนอธิบายไว้ เช่น อาหารเสริม การรักษาทางเลือก หรือ แม้แต่การรักษากับแพทย์แผนปัจจุบัน

กรณu PM 2.5 กับ โคโรน่าไวรัส ยิ่งต้องระมัดระวัง …

ยิ่งสังคมสื่อสารกันรวดเร็ว ข้อมูลหลั่งไหลถาโถมกันเข้ามาหาเราอย่างบ้าคลั่ง ปรากฏการณ์ placebo ยิ่งเด่นชัด

วิธีที่ผมมักใช่กับตัวเองเสมอๆ ก็เหมือนกับวิธีโฆษณาศัลกรรมความไม่งาม(ให้งาม) และ การลดน้ำหนัก คือ before และ after

ต้องวัดได้ชัดเจน ทั้งก่อน และ หลัง การวัดก็ต้องวัดอยู่บนพื้นฐานองค์ประกอบสภาพแวดล้อมเดียวกัน วัดแบบหาค่าเฉลี่ยนด้วยจำนวนการวัดที่เท่ากัน บลาๆ

พวกเราช่างเทคนิค รู้เรื่องนี้ดีในงานที่เราทำ แต่พอจะเอามาใช้กับชีวิตประจำวัน มันช่างยากเหลือเกิน เพราะคนเรามี อารมณ์ มีความเชื่อ และ แฮ่ๆ ยิ่งยกขึ้นอีกเท่าตัวถ้าจะนำมาใช้กับคนใกล้ตัวที่ปักธงเอาไว้แล้ว 555 🙂

• Facebook
• Twitter
• Line