ETC 1989 training EP2 ย้อนวัยใสวันวานในศูนย์ฝึก ตอนที่ 2

• Facebook
• Twitter
• Line

ETC 1989 training EP2 ย้อนวัยใสวันวานในศูนย์ฝึก ตอนที่ 2 – ตอน EP1 ผมคุยไปแล้วเรื่อง ภาพรวมของศูนย์ฝึกฯ – การเดินทาง – อาหาร – เงินๆทองๆ – เหล้ายาปลาปิ้ง(ทิงนองนอย) – วงจรชีวิตประจำวัน – ที่พักอาศัย – การสื่อสาร ข่าวสาร

ETC 1989 training EP1 ย้อนวัยใสวันวานในศูนย์ฝึก ตอนที่ 1

EP2 จะมาต่อกันที่ การอบรมอะไร/ อย่างไร – มีอะไรต้องทำ/ต้องเรียนบ้าง – กระเหรี่ยงอ่อนภาษาอังกฤษอย่างผม ผ่านการฝึกมหาโหดมาได้อย่างไร – ได้บทเรียนอะไรมาบ้าง ฯลฯ

ETC 1989 training EP2

ย้อนวัยใสวันวานในศูนย์ฝึก ตอนที่ 2

มาไล่เป็นเรื่องๆกันไปเลย

• อบรมอะไรกันบ้าง (content)
• อบรมกันยังไง (Method)
• ประเมินผล (Evaluation & Criteria)
• เคล็ดลับ (Trick & Hints)

อบรมอะไรกันบ้าง (Content)

Safety

แน่นอนว่า บ.ระดับนี้แล้ว เรื่องนี้ต้องมากก่อน มันคือ ใบอนุญาติการทำงาน (License to kill เอ๊ย License to operate) เก่งกาจมาจากไหนก็ตาม แต่ถ้าเรื่องนี้ไม่ดี ประวัติแย่ ทัศนคติห่วย … กลับบ้านสถานเดียว

กระเหรี่ยงมาจากวัฒนธรรมแบบสารขัณฑ์ๆที่ไม่ได้เน้นเรื่องนี้ ตอนนั้นก็งงๆ ว่าทำไมเรื่องแค่นี้ ใช้เวลาตั้ง 1 สัปดาห์

1 สัปดาห์แรกนั้น เราเรียนทั้งหมดเกี่ยวกับ มาตราฐานงาน การปฏิบัติ ทฤษฎี บลาๆ เท่าที่ วิทยาการ และ การศึกษาเรื่องความปลอดภัยมีในสมัยนั้น เรียกว่าเรียน แบบเร่งรัด จริงๆ

ที่ศูนย์อบรมฯ เรียนแบบครบวงจร คือ ให้เราเอาไปปฏิบัติ และ ประเมินผลในชีวิตประจำวันด้วย

เช่น การข้ามถนนในศูนย์ การขาดเข็มขัดนิรภัย แจ้งอุปกรณ์ความปลอดภัยชำรุด (ครูฝึกแอบเอาอุปกรณ์ชำรุด อาหารหมดอายุ มาวางไว้ ใครไม่สังเกตุ โดนหักคะแนน อะไรเงี้ย)

เรียกว่า ซึมเข้ากระดูกเลย 555 แต่เมื่อต้องปฏิบัติระมัดระวังกัน 4 เดือน แบบ 24 ชม. มันก็ติดเป็นนิสัยที่ต้องมองหาสิ่งผิดปกติเกี่ยวกับความปลอดภัย (potential hazard) ในการใช้ชีวิตไปโดยปริยาย

Open Hole Logging (การหยั่งธรณีหลุมเปิด)

บริการแรกที่เป็นสินค้าหลักของ บ. นี้คือ การหยั่งธรณีในหลุมเปิด

ในกระบวนการขุดเจาะหลุมปิโตรเลียม เราแบ่งหลุมออกเป็น 2 ประเภท ใหญ่ๆ คือ หลุมเปิด (Open hole) และ หลุมปิด (cased hole)

หลุมเปิด คือ หลุมที่ยังไม่ลงท่อกรุ ในหลุมก็จะมีน้ำโคลน ผนังหลุม ก็จะเป็นผนังหินเคลือบด้วย mud cake (ส่วนที่เป็นเมืองประกอบด้วยผงที่เป็นของแข็งของน้ำโคลน)

By their definition, petrophysics is the study of the physical and chemical properties of rocks and their contained fluids. Wiki

การหยั่งธรณีในหลุมเปิด คือ การวัดค่า ปิโตรฟิสิกส์ของชั้นหินที่ความลึกต่างๆกันนั่นเอง

เครื่องมือเรามีชื่อแตกต่างกันไปแล้วแต่ว่าจะวัดอะไร และ ชื่อเครื่องมือของแต่ล่ะ บ. ก็จะแตกต่างกันไป (และตกรุ่นไปตามกาลเวลา) ผมจะไม่เน้นชื่อเครื่องมือในโพสต์นี้

หลักๆก็คือ เราวัดค่าปิโตรฟิสิกส์เหล่านี้

• ความต้านทานไฟฟ้าจำเพาะ (Resistivity) หรือ ความนำไฟฟ้าจำเพาะ (Conductivity)
• กัมมันภาพรังสีตามธรรมชาติ (์Natural Gamma ray)
• ความหนาแน่น (Density)
• ความพรุน (Porosity)
• ความเร็วเสียง (Sonic velocity)
• ความดันของของไหลในชั้นหิน (Formation pressure)
• ความสามารถในการไหลผ่าน (Permeability)
• เก็บตัวอย่างของไหลในชั้นหิน (Fluid sampling)

รวมลิงค์ เครื่องมือการหยั่งธรณีต่างๆ

นอกจากเราต้องเรียนรู้ที่จะใช้เครื่องมือต่างๆ ทั้งหลักการทำงาน ข้อดีข้อด้อย การทำงาน แก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า การตรวจสอบคุณภาพข้อมูลที่อ่านได้เบื้องต้น บลาๆ แล้ว เรายังต้องเรียนเรื่องการแปลความหมายเบื้องต้นด้วย (basic log interpretation) หรือ ที่เรียกว่า quick look / field interpretation

นั่นแปลว่า ไม่ว่าพวกเราจะเป็นวิศวกรอะไรไรกันมา วันแรกๆ เราจะต้องเรียน basic geology และ geophysics หุหุ … ยาขมหม้อหญ่ายยยของผมเลย

อย่างไรก็ตาม 2 วิชานี้ ผมได้ใช้ประโยชน์มากๆในภายหลัง เพราะเราปฏิเสธไม่ได้ว่า ปิโตรเลียมมันอยู่ในหิน เราก็ต้องเข้าใจหิน ถึงจะสกัดปิโตรเลียมออกมาได้ จริงป่ะ …

ความรัก … ก็เช่นกัน … ความรัก อยู่ในผู้หญิง เราต้องเข้าใจผู้หญิง เราจึงสกัดความรักออกมาได้

Cased Hole Logging and Perforation

หลุมปิด คือ หลุมที่ลงท่อกรุ (casing) แล้ว ในหลุมอาจจะมีน้ำโคลน หรือ น้ำเกลือ (brine) ผนังหลุมก็จะเป็นเหล็ก

รวมลิงค์ perforation

หลักๆก็คือ

• ประเมินคุณภาพซีเมนต์ (Cement evaluation) มีหลายเครื่องมือ แต่รวบเอาไว้นี่หัวข้อเดียว
• Production logging
• การระเบิดหลุมเจาะแบบต่างๆ (perforation)

Production logging – ไม่ใช่การวัดค่าทางธรณีฟิสิกส์ของชั้นหิน แต่เป็นการวัดพฤติกรรมการไหลของของไหลที่ออกมาจาก (หรือเข้าไปใน) ชั้นหิน

การทำงานย่อๆ คือ เราเอาเครื่องมือที่มีใบพัดเล็กๆลงไปในหลุม ปล่อยหลุมให้ไหลด้วยอัตราการไหลต่างๆกัน หรือ หยุดไหล แล้วเราลากใบพัดขึ้น และ หย่อนใบพัดลง เราบันทึกการหมุนของใบพัดในแบบต่างๆ เราก็จะบอกได้ว่า พฤติกรรมการไหลของของไหลที่ออกมาจาก(หรือเข้าไปใน)ชั้นหินมันเป็นอย่างไร

ส่วนเรื่อง perforation ผมแยกมาต่างหากล่ะกัน มาดูกัน … เราเรียนอะไรกันบ้าง …

History of Oil Well Perforation เรามาถึงวันนี้ได้อย่างไร ประวัติศาสตร์ความพยายามเจาะท่อกรุ

ระเบิดหลุมเพื่อผลิต

• casing guns หย่อนลงในท่อกรุ แล้วยิง
• thru tubing guns สอดลงในท่อผลิต พอพ้นปลายท่อฯ แล้วยิง
• TCP (Tubing Convey Perforation) คือ เอาระเบิดติดปลายท่อผลิต หย่อนลงไปพร้อมๆกัน ยิงตูม แล้วผลิตได้เลย

ระเบิด เพื่อแก้ปัญหาชีวิตให้ driller (ฮา)

• ฺระเบิดข้อต่อก้านเจาะ (backoff drill pipe)
• ตัด drill pipe/ drill collar (อันนี้มันส์ครับ มีทั้งแบบตัดสวยๆ และ ตัดแบบฉิบหายวายป่วง)

ระเบิด เพื่อแก้ปัญหาการผลิต (well service and workover)

• Set bridge plug, packer
• เจาะท่อผลิต (tubing puncher)
• ตัดท่อผลิต (tubing cutter)
• อีกสารพัดงานซ่อมแซมหลุมที่ต้องใช้วัตถุระเบิดหย่อนลงไปโดยสายเคเบิ้ล (well service and workover)

เรียกว่าจบคอร์ส perforation เนี้ย พวกเราต่อระเบิดเป็นกันทุกคน และ ดูหนังพวกทหารๆเข้าใจขึ้นเยอะเลยว่ามันอันตรายแค่ไหน และ ฉากไหน แม่ง ขี้โม้ ทำจริงแบบนั้นไม่ได้ ตายกันทั้งกองทัพ 555

จิปาถะ และ อื่นๆ

• Fishing (Free pipe locator), Cut and thread
• Well bore seismic

สรุป (ตอน เรียนอะไรกัน content)

จะเห็นว่าสมัยเมื่อ 32+ ปีที่แล้ว เราไม่ได้แบ่งภาควิศวกรสนาม wireline ว่าเป็น หลุมเปิด หลุมปิด Production, perforation ยิบย่อยเหมือนปัจจุบัน

ไม่ใช่เพราะเราเก่ง แต่เพราะเครื่องมือแต่ล่ะอย่างตอนนั้น มันมีไม่มากประเภท เทคโนโลยีส่วนใหญ่เป็น analog ตอนนั้น เครื่องเมือ digital ยังอยู่ในห้องวิจัย หรือ ไม่ก็ทะยอยออกมาทดสอบในสนาม (field test) ยังไม่ทำการตลาดจริงจัง (commercial)

ไดโนเสาร์รุ่นผมจึงโชคดีมากที่ได้ลองทุกอย่าง (ในเวอร์ชั่น analog) เข้าใจหลักการ ได้ลองทำจริงๆ ซึ่ง พอเอาเข้าจริง เครื่องมือใหม่ๆก็ดีขึ้น ทำงานด้วยง่ายขึ้น แต่หลักการทางฟิสิกส์ ก็ยังเหมือนเดิม

เหมือนผมสมัยเรียนภาษาคอมฯ ผมเรียนและเขียนภาษา Assembly (ภาษาขั้นต่ำ ต่ำกว่านี้ก็ภาษาเครื่อง – machine language ล่ะ) ก็ทำให้เข้าใจว่า คอมฯมันทำงานอย่างไร ตรรกะการเขียนภาษามันคืออะไร มาวันนี้ ถึงผมจะเขียน Python ไม่เป็น แต่ผมก็เข้าใจ และ คุยกับน้องๆที่มาทำงานด้วยได้รู้เรื่อง

ดังนั้น ถ้าพวกเราติดตามผมมาตลอดในเว็บไซด์ และ ที่เพจ จะเห็นว่าผมเน้นเสมอๆว่า พื้นฐาน หลักการ ทางฟิสิกส์ นั้น สำคัญมากๆ

ถ้าฐานทางฟิสิกส์ไม่แน่น วิศวกรรม หรือ ความเข้าใจอะไรที่ต่อยอดขึ้นไป จะหลวม เมื่อโดนท้าทาย (challenge) ก็อาจจะไปไม่เป็น ตอบเขา (challenger) ไม่ได้ หรือ เสียหายขนาดพังครืนลงมา

อุ๊ย … ชักยาวกว่าที่คิด งั้น 3 ข้อข้างล่าง ขอยกไป EP3 ล่ะกันครับ ไม่งั้นมันบทความจะยาวเกิ้น

• อบรมกันยังไง (Method)
• ประเมินผล (Evaluation & Criteria)
• เคล็ดลับ (Trick & Hints)

• Facebook
• Twitter
• Line