Barite คือ อะไร ใช้ทำอะไร

• Facebook
• Twitter
• Line

Barite คือ อะไร ใช้ทำอะไร – ผมคิดว่าจะเริ่มซีรี่ย์ใหม่ เกี่ยวกับสารเคมีที่เราใช้ในการขุดเจาหลุมฯ น่าจะมีพอให้ได้ใช้หากินไปได้สักพักหนึ่ง (เพราะมันมีเยอะเอาเรื่อง)

ตัวแรกที่นำมาให้รู้จัก ก็ไม่เชิงเป็นสารเคมีนะ แต่มันเป็นอะไรที่เราผสมลงในน้ำโคลนเพื่อให่น้ำโคลนมีความหนาแน่นสูง

Barite

เกือบทุกคนในวงการเราน่าจะรู้จัก แบไรต์ มัน คือ ผงหิน ดีๆนี่เอง เป็นแร่ชนิดหนึ่ง ที่พอบดเป็นผงแล้วจะมีความหนาแน่นสม่ำเสมอ เราใช้แร่ผงหินนี่ในงานเหมือง งานก่อสร้าง มาตั้งแต่สมัยโบราณแล้วครับ

เราได้ผงหินนี้จากเหมืองหินแบไรต์ พูดง่ายๆ คือ เอาแร่ แบไรต์ มาบดให้เป็นผง ที่มีการกระจายของขนาดเม็ดผง (Particle Size Distribution – PSD) ตามที่กำหนด

ทำไมถึงต้องแร่ แบไรต์ ก็เพราะมีความหนาแน่นสูง และ เสถียร แปลว่า ผสมลงไปกับสารเคมีอื่นแล้วไม่ทำปฏิกริยาอะไร

แหล่งแร่ แบไรต์ แต่ล่ะที่ ก็มีคุณภาพ (ความหนาแน่น สิ่งเจือปน) แตกต่างกัน แหล่งแร่ แบไรต์ ของไทยก็มี แต่คุณภาพ (สำหรับงานของเรา) ยังสู้ของที่นำเข้าไม่ได้

ผง แบไรต์ ที่ดี 1. มีความหนาแน่นสูง และ 2. ละเอียด

1.ความหนาแน่นสูง ดี เพราะไม่ต้องใช้ปริมาณเยอะ ไม่เปลืองว่างั้นเถอะ อีกอย่าง ถ้าใช้เยอะก็ทำให้ plastic viscosity สูง (ความหนืดที่เกิดจากอนุภาคของแข็งเสียดสีกันในของไหล)

plastic viscosity สูง มันทำให้เราต้องออกแรงปั๊มเยอะ เพื่อที่จะได้อัตราการไหลที่เท่ากับของเหลวที่ plastic viscosity ต่ำกว่า ใช้แรงดันปั๊มมากกว่า เปลืองพลังงานกว่า ทำให้ขุดได้ไม่ลึก เพราะแรงปั๊มไม่พอ และ มีปัญหาจิปาถะมากกว่า

2. ความละเอียด ดีตรงไหน ดีตรงทีมันไม่ตกตะกอนง่าย และ เร็ว (ที่เราเรียกว่า barite sag) PSD ตามสเป็คมาตราฐานนั้น ก็โอเคอยู่ ใช้ได้ในงานทั่วๆไปอยู่แล้ว แต่ในบางงาน เช่น อ่าวไทยเรา ที่ร้อนจี๋ แบไรต์ จะตกตะกอนได้เร็วกว่าปกติ และยิ่งเราขุดหลุมเอียงมากๆ ปัญหา แบไรต์ ตกตะกอนนี่ ปวดตับเลย

ดังนั้น ถ้างานทีมีปัญหาตกตะกอน จะต้องใช้ผงหินเกรดละเอียดพิเศษ (ultra fine) ซึ่งแน่นอนว่า แพงกว่าเกรดมาตราฐาน

อ่านเพิ่มเรื่อง barite sag ได้ที่ลิงค์ข้างล่างนี่

Barite sag ปัญหาปวดตับ ขุดหลุมนอน ตอนที่ 2

อย่างที่เข้าใจแหละ ว่า ผงหินนี่ไม่ละลายในของเหลว มันแขวนลอย นั่นแหละ แปลว่า ถ้าปล่อยทิ้งไว้นานๆที่อุณหภูมิสูงๆ มันก็จะตกตะกอน เหลือแต่น้ำโคลน และ สารเคมีอื่นๆลอยอยู่ข้างบน น้ำโคลนก็จะสูญเสียน้ำหนักไป ทำให้ของไหลในชั้นหินเข้ามาในหลุมได้

ไหนๆก็เล่ามาถึงตรงนี้แล้ว ลงลึกอีกนิด

เราใช้เครื่องที่เรียกว่า PSD analyzer เพื่อที่จะวัด PSD และ ความหนาแน่นของ ผง barite (หลักการคล้ายเครื่องวัด ฝุ่น PM 2.5 นั่นแหละ)

แต่การวัดว่า แบไรต์ เจ้าไหน ดีไม่ดีต่างกันในแง่การตกตะกอนนั้น ยุ่งกว่าเยอะ เราต้องเอาไปผสมน้ำโคลนตามสูตรที่ บ.น้ำโคลนต่ล่ะเจ้ากำหนด แล้วเอาไปใส่กระป๋องมาตราฐาน ขนาดใกล้เคียงกระป๋องเบียร์ 330 ซีซี นี่แหละ วางตั้งทิ้งไว้ที่อ่างน้ำร้อนที่อุณหภูมิที่เราจะใช้งานน้ำโคลนนั้นจริงๆ จับเวลาตามที่เราจะต้องใช้ให้มันอยู่นิ่งๆในหลุมจริงๆ เช่น 12 ชั่วโมง

แล้วเอาเข็มฉีดยาดูดเก็บตัวอย่างน้ำโคลนที่ก้นกระป๋อง กลางกระป๋อง และ ที่ผิวบน เอามาวัดความหนาแน่น เราก็จะได้ ค่า 3 ค่า เอามาเฉลี่ยกัน เราก็จะรู้ว่า น้ำโคลนที่ใช้ผงหินเจ้าไหนดีกว่าเจ้าไหน

นั่นมันไม่ยาก แต่อ่าวไทยเรา โดยเฉพาะแหล่งอาทิตย์ ร้อนโคตรๆ ก้นหลุมนี่ เกิน 200 องศาซี แปลว่าอะไร แปลว่า ไม่มีอ่างน้ำร้อนที่ไหนจำลองได้ ต้องเตาอบอย่างเดียวเลย แล้วกระป๋องก็ต้องสามารถเก็บความดันได้ด้วย เอาว่า หนัก หนา ฝาปิดแน่น กระป๋องหน้าตาคล้ายระเบิดเลย 555

นั่นก็ลำบากพอแล้ว แต่ที่เล่ามาทั้งหมด เราจำลองสิ่งที่เรียกว่า static sag คือ อยู่นิ่งๆ

แต่มีการตกตะกอนในขณะที่ไหลช้าๆด้วย (dynamic sag) ที่ในบางหลุม มีความสำคัญมากเช่น หลุมนอน

เราก็จะเอากระป๋องตัวอย่างน้ำโคลนนั่นไปวางไว้บนลูกกลิ้ง นึกถึงลูกกลิ้งที่ย่างไส้กรอก 7-11 นึกภาพ เอากระป๋องเบียร์ไปวางแทนไส้กรอก นั่นแหละ ใกล้เคียง

ถ้าตองการจำลอง หลุมนอน ไหล และ ร้อน ก็ต้องเอาเครื่องลูกกลิ้งย่างกระป๋องเบียร์ไปใส่เตาอบที่ 200 องศาซี … วุ่นชิบฯ

สุดท้าย

ก่อนจบ … ผงหินแบไรต์เป็นสินค้าการเมือง เพราะเมืองไทยมีเหมืองผงหินนี่อยู่จำนวนหนึ่งเหมือนกัน

ถ้าเลี่ยงได้ ผมจะเลี่ยง ไม่เข้าไปมีส่วนกับการประมูลจัดซื้อ barite ใบสั่งเยอะเหลือเกินครับ ทำให้ตรงไปตรงมายาก สะดุดตีน ทหาร นักการเมือง หรือ ผู้หลักผู้ใหญ่เอาได้เอาได้ง่ายๆ มีประสบการณ์ตรงที่ไม่สามารถเอามาเล่าในที่สาธารณะได้ (ไม่ฮา)

• Facebook
• Twitter
• Line