Wireline Tool Calibration EP3 การปรับเทียบค่า resistivity tool

• Facebook
• Twitter
• Line

Wireline Tool Calibration EP3 การปรับเทียบค่า resistivity tool – ถึงคิวพระเอกของเราอีกคนล่ะครับ เครื่องมือหลักของเราในการวัด ความต้านทานจำเพาะของชั้นหิน

https://wiki.seg.org/wiki/Resistivity_log

เอาล่ะ ไม่เท้าความยาว เดี๋ยวคนที่ทราบแล้วจะเบื่อไปก่อน ใครยังไม่รู้จักเครื่องมือนี้ ก็ไปอ่านมาก่อนได้นะครับ ที่ 2 ลิงค์ ข้างล่างนี้

Wireline Logging ตอน Resistivity Tool EP1 มันใช้ทำอะไรเอ่ย

Wireline Logging ตอน Resistivity tool EP2

Wireline Tool Calibration EP3

การปรับเทียบค่า resistivity tool

resistivity tool และ conductivity tool มีหลายแบบมากๆ แต่โดยหลักการแล้วมันก็ไม่ต่างกัน ในโพสต์นี้ ผมจะเอาแบบที่เบสิกสุดๆมาเป็นตัวอย่างก็แล้วกัน จะได้ไม่งง

ก่อนเราไปพูดถึงการปรับเทียบ เรามาเข้าใจคร่าวๆก่อนว่า sonde ของเจ้านี่ หน้าตามเป็นอย่างไร

ข้างล่างนั่นคือรูปเทียบเคียง

แนวลูกศร ด้านซ้าย เป็นกระแสที่ไหลเมื่อทำการวัดลึกๆเข้าไปในชั้นหิน ส่วน แนวลูกศร ด้านขวา ก็เป็นกระแสที่ไหลเมื่อทำการวัดเข้าไปในชั้นหิน ไม่ไกลนัก

ถ้าสงสัยว่าทำไม ขั้ว (electrode) ส่งกระแสได้ 2 แบบ คำตอบ คือ เราใช้คนล่ะความถี่กันครับ เหมือนเราเอาสัญญา เสียง ภาพ และ อินเตอรืเน็ต ขี่กันมาบนคลื่นมือถือเดียวกันนั่นแหละ

พูดแค่นี้ คนเรียนไฟฟ้ามาก็จะเข้าใจ แต่คนที่ไม่ได้เรียนมาก็งง แต่ช่างมัน ไม่ได้สำคัญ เอาว่า เราทำได้ก็แล้วกัน

ที่เราต้องสนใจ คือ สีครับ 555 sonde จริงๆมันไม่ได้สีนี้นะ แต่ผมชอบรูปนี้ เพราะ สีมันชัดดี

สีเหลือง (M1 – M4) คือ ขั้วที่เอาไว้วัดค่าความต่างศักดิ์เฉยๆ

สีขาวดำขีดๆ (A1 – A5)เอาไว้ รับ-ส่ง กระแส ไฟฟ้า

สีเขียวคือ ฉนวนที่หุ้มตัว sonde (body) ไม่ให้กระแสมันลัดวงจรวิ่งไปจู๋จี๋กันผ่านผิวของ sonde

การปรับเทียบ resistivity tool

เราก็ต้องใช้ค่าความต้านทานมาตราฐานมาต่อกับ ขั้วปล่อย/รับ กระแส และ ขั้วที่วัดความต่างศักดิ์ ที่เห็นในรูป (ก็ขั้วสีเหลือง กับ ขั้วขาวดำขีดๆ ทั้งหมดนั่นแหละ)

ก็คือเราทำวงจรเสมือนชั้นหิน ที่เรารู้ค่าว่าเท่าไรนั่นแหละมาต่อกับขั้วพวกนี้ เราเรียกเจ้าวงจรเสมือนนั่นว่า calibration box

วิธีต่อก็ไม่ยาก ผมหารูปจริงๆไม่ได้ แต่ลักษณะมันก็เหมือนคีมใหญ่ๆ ที่เราใช้หนีบเหนือข้อเท้า ตอนเราไปทำ EKG (ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ) นั่นแหละ

มีกี่ขั้ว ก็มีจำนวนคีมเท่านั้นแหละ

เราก็เอาสายไฟทั้งหมดมาจิ้มต่อกับ calibration box แล้วเราก็ปรับค่าความต้านทานจำเพาะมาตราฐาน (มีปุ่มแบบปุ่มหมุนตั้งเวลาเตาไมโครเวฟเป็ยเป็น step ๆ แหละ)

ในขณะเดียวกัน เราก็อ่านค่าที่เครื่องมือมันอ่านได้ ตามเคย ซอฟแวร์มันก็ปรับแต่งให้อัตโนมัติ ให้เป็นค่าที่ถูกต้อง

หน้าที่เราก็แค่ แบกมันลงมานอนบนพื้น หาอะไรหนุนมันหัวท้าย เอาคีมมาจับ ที่ขั้ว ลากสายมาจิ้มกับ calibration box แล้วก้หมุมปุ่มที่กล่อง คลิ๊กๆ 4 – 5 คลิ๊ก แค่เนี้ย 555

การปรับเทียบ conductivity tool

เจ้านี่ ยุ่งยากกว่าหน่อย มาทบทวนหลักการแบบไวๆควิกกัน

เครื่องมือมันเหนี่ยวนำให้เกินกระแสไฟฟ้าไหลในชั้นหิน แบบรูปข้างล่าง แล้วตัวรับสัญญาน จะวัดกระแสที่ไหลในชั้นหิน (โดยหลักการเหนี่ยวนำอีกเช่นกัน)

วงจรเสมือนก็จะราวๆรูปข้างล่างนี่

จริงๆรูปวงแหวนแนวการไหลของกระแสไฟฟ้าข้างบนนั้น ต้องบรรจบเป็นวงกลมนะ แต่รูปเขาตัดให้ดูแนวของมันเทียบ กับ ชั้นหิน

เมื่อกระแสมันไหลโดยการเหนี่ยวนำ เป็นวงกลมรอบ sonde ในการปรับเทียบ เราก็ต้องหาค่าความต้านทานมาตราฐานเป็นวงกลม ล้อม sonde ไว้ ให้กระแสมันไหล จริงไหม

เราก็เลยประดิษฐ์ วงแหวนพลาสติกที่ข้างในมีสายไฟต่อกับความต้านทานที่ทราบค่า หน้าตาภายนอกก็เหมือน hula hoop ดีๆนี่เอง แต่สีสรรไม่ฉูดฉาด และ ขนาดใหญ่กว่า hula hoop ทั่วๆไป ประมาณ 2.5 เท่า

แต่อีตอนจัดท่าจัดทาง (set up) มันนี่ ผมเกลียดมาก

มัน จัดท่าทางยาก คิดดูว่า sonde ยาวๆ 3 – 4 เมตร ต้องจับมันวาง 45 องศา (มีเสาไม้ 3 เหลี่ยม แบบกระโจมอินเดียนเองหนุน) ด้านหัวที่ต่อสายไฟอยู่ข้างล่าง ด้านตูดลอยเฉียง 45 องศา ชี้ฟ้า

รอบข้างต้องไม่มีเหล็กเลย กี่เมตรๆรอบๆ ก็จำไม่ได้ เพราะมันจะเหนี่ยวนำไปด้วย การปรับเทียบจะผิดพลาด พอตรวจกระแสรอบตัว (background reading) แล้ว มีค่าเกินกว่าขั้นต่ำ ก็ต้องมาเดินหากันล่ะว่า มันอะไรว่ะ เหล็กที่ไหน แล้วก็ย้ายเสาค้ำ ย้ายจุดทำ (งานช้าง เหนื่อยโคตร)

เนื่องจากมันต้องไม่มีเหล็กไม่มีอะไรเลยรอบๆ ดังนั้น จุดที่ดีที่สุดคือ ไปตากแดดทำในสนามหญ้า … เป็นการปรับเทียบเครื่องมือที่ผมเกลียดมาก มันร้อนอะดิ แถมถ้าฝนตก หรือ หลังฝนตก ก็ทำไม่ได้อีก เพราะน้ำกับความชื้น มันนำไฟฟ้า โอกาสเดียวที่ทำได้คือ แดดเปรี้ยงๆ … ฮ่วย

พอจัดท่าจัดทางน้อง sonde แล้ว ตรวจ background reading แล้ว โอเค เราก็จะเอาเจ้า Hula hoop ไปคล้อง โดยพยายามให้ น้อง sonde อยู่ตรงกลาง

นึกภาพนะ น้อง sonde ยาว 4 เมตร พาดหลังกระโจมอินเดียนแดง ปลายมันก็ชี้เด๋ สูงปรี๊ด วางกลางแจ้ง แดดเปรี้ยง ใครล่ะจะไปยืนเขย่งตากแดดจับ hula hoop นิ่งๆให้วิศวกรที่อยู่ใน unit (ติดแอร์) เปิดเครื่องวัดค่า

ก็ไอ้ trainee ไง 555 เชื่อได้ว่า วิศวกร wireline เกือบทุกคน โดนรับน้อง ณ. จุดนี้มาเกือบทุกคน หุหุ

บางทีก็ปรับค่าเสร็จนานล่ะ แต่แกล้งให้ไอ้นั่นยืนเขย่งตากแดดถือ hula hoop เหงื่อท่วม มือสั่นอยู่งั้นแหละ 🙂

สรปุ

resistivity tool เราใช้ calibration box ที่ปรับค่ามาตราฐานได้ ต่อกับ ขั้ว บน sonde โดยใช้ คีมหนีบที่ขั้ว แล้วใช้สายไฟ โยงมาที่กล่อง

conductivity tool เราใช้ วงแหวน hula hoop คล้องที่ sonde ถ้าจำไม่ผิด สมัยผม ใช้ 3 วง แทนค่ามาตราฐาน 3 ค่า สมัยนี้ ไม่ทราบว่า ทำไง ไม่ได้ติดตามเทคโนโลยีแล้ว

ตอนหน้า จะเป็นเครื่องมือ ตระกูล radioactive (กัมมันตภาพรังสี) บางล่ะ … โปรดติดตาม

• Facebook
• Twitter
• Line