Winner takes all กับ การจัดซื้อจัดจ้าง มันใช่เหรอครับ คิดผิดคิดใหม่ได้นะ

• Facebook
• Twitter
• Line

Winner takes all กับ การจัดซื้อจัดจ้าง มันใช่เหรอครับ คิดผิดคิดใหม่ได้นะ – หลังจากแส่หาเรื่องก้าวก่ายงานวิศวกรแหล่งกักเก็บไปแล้วในตอน Production Index (PI) ดัชนีการผลิต คือ อะไร คำนวนได้อย่างไร และ ตอนก่อนๆก็จิกกัด HR ไปก็หลายตลบ วันนี้ขอออกมานอกเรื่องเทคนิคหน่อย แต่ก็ไม่วายแส่หาเรื่องอีก ความนี้ขอชนกับฝ่ายจัดซื้อจัดจ้าง 555

เว็บตูจะรอดไหมงานนี้ เป็นศัตรูกับเขาไปหมด 🙂

พวกเราที่ทำงานวิศวกรรมจ๋าเนี้ย เมื่อถึงจุดหนึ่งในอาชีพการงาน มันเลี่ยงไม่ได้ที่จะต้องเกี่ยวดองหนองยุ่งกับการจัดซื้อจ้าง

ผมเห็นมาหลายกรณีแล้วครับ ที่เกี่ยวกันไปเกี่ยวกันมา กลายเป็นเกี่ยวดองซะงั้น ลูกสองลูกสามก็เห็นอยู่ในวงการฯหลายคู่ เริ่มจากเป็นคู่กัด อัดกันโครมๆ ขึ้นเข่าตีศอกกัน ในห้องประชุม กองเชียร์อย่างผมก็สะใจ ซี๊ดซาด ผ่านไปปีสองปี ไหงเอาการ์ดเชิญมานิมนต์ผมไปงานแต่งซะงั้น (คงไปขึ้นเข่าตีศอกกันนอกรอบแหละ อิอิ)

อ้าว … นอกเรื่องๆ

การจัดซื้อจัดจ้างนั้น มีหลายระบบมากๆ ผมไม่ได้มาด้านนี้โดยตรง แต่ก็พอรับรู้และเรียนรู้ได้ว่า จะใช้ระบบแบบไหนยังไงนั้น มันขึ้นกับหลายปัจจัยจริงๆ เช่น มูลค่าของงานหรือสินค้า ความเร่งด่วนของการใช้งาน อายุการทำงานหรือใช้งาน อำนาจต่อรองกับตลาด(ผู้ขาย)เมื่อเทียบกับบ.ของเราเอง (ผู้ซื้อ) บลาๆ …

วันนี้ผมขอนำกรณีศึกษาหนึ่งในวงการของเราเองนี่แหละ ที่ผมคิดว่าควรความคิดใหม่ทำใหม่ได้แล้ว …

Winner takes all

การจัดซื้อจัดจ้างแบบ winner takes all นั้น (เรียกอีกอย่างว่า zero sum) เป็นการเอางานทั้งหมดให้กับผู้ชนะเพียงเจ้าเดียว ไม่ว่าจะชนะกันด้วยกติกาแบบไหน ก็ให้งานกับคนชนะไปทั้งหมด

ดูเผินๆเหมือนกับโอเคเนอะ ก็เขาผ่านกติกา ขั้นตอนทุกอย่างแล้วนี่ค่ะพี่นก คะแนนเทคนิคก็โอเค ไม่ดีมากแต่ผ่าน ประวัติความปลอดภัยไม่หรู แต่ก็เข้าเกณฑ์ พื้นฐานทางการเงิน ประสบการณ์ของบริษัทก็ได้ขั้นต่ำ เรื่องประวัติงองแงทิ้งงานก็สืบไม่พบ ถือว่าไม่มีล่ะกันนะแถมทีเด็ดนะค่ะ ราคาเย้ายวนมาก ถูกสุดๆ มาวินเข้าป้ายค่าาาาาาา

สรุปว่าพี่นกต้องใช้เจ้านี้ไป 5 ปี … นะ นะ นะ พี่นก นะ น้าาาาา (โดยสาวจัดซื้ออ้อน)

ในการทำงานของเราจริงๆ เรามีต้นทุนค่าใช้จ่ายมากมายในการทำงาน ซึ่งค่าใช้จ่ายและต้นทุนพวกนี้มันมีตลอดทุกวันที่เราทำงาน

ไม่ว่าจะเป็น สินค้า หรือ บริการ อะไรที่ทำให้เราทำงานล้าช้าไปกว่ากำหนด ก็จะทำให้เกิดค่าใช้จ่ายส่วนเพิ่มขึ้นมาทันที ยังไม่รวมค่าความสูญเสียโอกาสในการเอาปิโตรเลียมขึ้นมาขายทันเวลา ที่ภาษาพวกเราเรียก deferred production

หลายๆครั้งที่สินค้าและบริการที่ไม่ดีไม่ได้มาตราฐานที่ราคาก็ไม่เท่าไรเลยเมื่อเทียบกับต้นทุนค่าใช้จ่ายในการทำงานต่อวันของเรา ทำให้การทำงานของเราต้องล้าช้า หรือ แม้กระทั้งต้องหยุดไปชั่วคราว

ดังนั้นนอกจากปัจจัยที่ผมเกริ่นไว้แล้วตอนต้น ควรอีกปัจจัยหนึ่งที่ควรอย่างยิ่งที่จะนำมาใช้เพื่อพิจารณากลยุทธฺการจัดซื้อจัดจ้างสินค้าและบริการจำพวกนี้ นั่นคือ ปัจจัยผลกระทบของสินค้าและบริการต่อการทำงาน กล่าวคือ ถ้ามีผลกระทบมากๆ ก็ควรจะมีเงื่อนไข หรือ วิธีการพิเศษที่จะจำกัดความเสี่ยงตรงนี้ด้วย ไม่ให้สินค้าหรือบริการที่ห่วยๆ ไม่ได้มาตราฐาน หรือ ไม่มีของจะส่งมาให้เราทำงาน แล้วงานเราเสียหายหนัก

ในโลกความเป็นจริงที่เต็มไปด้วยการแข่งขัน โลกไม่สวยหรอกครับ ลดต้นทุน ตัดราคากันวุ่นวาย ของให้ได้ใบสั่งซื้อ ขอให้ได้งาน อะไรก็ได้ ตอบ yes yes yes ผมทำได้ไว้ก่อน ไว้ไปแก้ปัญหาเอาทีหลัง

พอได้งานแล้ว งองแง ขอขึ้นราคาซะงั้น แบบหน้าด้านๆเลย บอกว่า ไม่มีของส่งให้บ้าง สนง.ใหญ่เอาของเอาคนเอาเครื่องมือไปให้ที่นั่นที่โน้น ลูกค้าคนโน้นคนนี้ เขาจ่ายดีกว่า บลาๆ

วิธีจำกัดความเสี่ยงเรื่องนี้เท่าที่เห็นกันโดยมาก็มีไม่กี่แบบ

วางหลักประกัน

– มีสารพัดชื่อครับ ผมไม่ไปยุ่งเรื่องชื่อนะ เอาหลักการคือ เอาเงินหรือหลักประกันมาวางไว้ ผิดคำพูดเมื่อไร เราเสียหาย ยึดเลย

ส่วนมากไม่ได้ผลครับ เพราะหลักประกันจะเรียกให้คุ้มกับความเสียหายของเรา มันก็ต้องมหาศาลสำหรับผู้รับเหมาหรือผู้ขาย ไม่ยุติธรรมสำหรับเขา (ผมเข้าใจดี เพราะผมอยู่ฝ่ายผู้รับเหมาและผู้ขายของรวมกัน 20ปี พอดี) โดยมากถ้าเขางองแงเขาก็ยอมให้ยึดไป เพราะว่า ยึดหลักประกันแล้วยังคุ้มกว่าที่จะยอมส่งของหรือทำงานให้เราโดยที่เขาขาดทุน พูดง่ายๆ ทำไปขาดทุนมากกว่าโดยยึดหลักประกัน

ไม่มีแล้วครับ พ่อค้าแบบอาเหลียงในละครลอดลายมังกร ยอมส่งของให้ทั้งๆที่ขาดทุนเพื่อรักษาชื่อรักษายี่ห้อบริษัท …

หักเงินจากใบแจ้งนี้

– อันนี้ก็เบสิก ทำงานได้ไม่ดี ส่งของให้ไม่ครบ คุณภาพของห่วย ก็หักกันไปตามส่วนตามสัญญา วิธีนี้ใช้ไม่ได้ผลกับกรณีงองแงขอขึ้นราคาแบบหน้าด้าน เพราะ ไม่ส่งของ ไม่ทำงาน มันก็ไม่มีใบแจ้งหนี้ ใช่ป่ะ คล้ายๆ ไม่มี ไม่หนี ไม่จ่าย (ไม่ส่งของ) 555

ไปซื้อไปจ้างจากเจ้าอื่น แล้วมาเก็บตังค์เจ้าที่ได้งาน

– เขียนในสัญญาว่างั้น แต่เอาเข้าจริง หุหุ คงได้ผลหรอกนะ ก็งองแงขอขึ้นราคาแบบหน้าด้าน

สินค้าตัวเอง งานตัวเอง ยังทำให้ไม่ได้เพราะขาดทุน คิดหรือว่าจะจ่ายบิลที่เราไปจ้างไปซื้อจากคนอื่นแล้วเอามาเก็บ ยื่นใบแจ้งหนี้ไปก็ไม่จ่าย รอฟ้องร้องกัน แล้วมาบีบน้ำตา ขอประนีประนอมลดหนี้ ลากกันยาวๆจนเหนื่อยกันทั้งสองฝ่าย แล้วก็จบลงที่ขอปรับราคาค่าของค่าแรง (ที่มั่วราคาตีหัวเข้าบ้านประมูลชนะมาตั้งแต่ตอนต้นน่ะ)

จัดซื้อจัดจ้างก็เหมือนแต่งงานน่ะครับ

ตอนจีบ ตอนเป็นแฟน ตอนประเมินกันก็ จิ๊จ๊ะ จี๋จ๋า กัน อยากได้อะไรแม่ทูนพ่อทูนให้หมด พอแต่งกันไป ตกร่องปล่องชิ้น เมาปลิ้น ดิ้นตกเตียง ระเบียงสึก ระเบียงพัง จดทะเบียนกันไปแล้ว ก็นะ วัดดวงกันล่ะ 555

ก็ทนๆกันไป ถ้าไม่ถึงที่สุดก็คงไม่ขอหย่ากัน ถ้าไม่ยอมหย่ากันดีๆ จ่ายค่าเลี้ยงดูกันมาตามสมควร ก็ออกแรง เสียค่าทนายฟ้องหย่ากัน จัดซื้อจัดจ้าง ก็ไม่ต่างกันครับ เหมือนกันเดี๊ยะ

วิธีหนึ่งที่ผมเคยเห็นบางบริษัททำกัน และ แนะนำให้ทำกับงานประเภทที่มูลค่าต่ำเมื่อเทียบกับผลกระทบความเสียหายของงานเรา ที่การจัดซื้อจัดจ้างทำได้ แต่การแต่งงานทำไม่ได้ คือ การมีกิ๊ก หรือ มีเมียน้อย ครับ 555

ในเงื่อนไขการประมูลเราเขียนเอาไว้เลยว่า จะประกาศ ผู้ชนะ คนเดียว หรือ 2 คนก็ได้ แล้วแต่ดุลยพินิจ ของผู้เปิดประมูล

ถ้าได้ผู้ชนะที่เรารู้ว่า โอเค ไว้ใจได้แน่ๆ เราก็ให้เจ้าเดียวชนะไป แต่ถ้ากติกาเรา(ด้วยเหตุอะไรก็ตาม) ทำให้ได้ผู้ชนะแบบสีเทาๆมา เราก็ประกาศว่ามีรองชนะเลิศซะ แล้วแบ่งเค้กสักเล็กน้อย ให้รองชนะเลิศมีงานทำ เล็กน้อยแค่ไหนก็พิจารณาเอาได้ คนในวงการฯจะรู้ดีว่า สินค้าและบริการไหน ควรเจียดเค้กเท่าไรให้รองชนะเลิศ ให้อยู่รอดได้

จุดประสงค์เพื่อให้รองชนะเลิศมีงาน พอให้มีคน มีของ มีโกดัง มีฐานปฏิบัติการสนับสนุนงานของเรา เพราะถ้าไม่มีงานนิดหน่อยให้เขาเลย เขาก็ปิดฐาน ไม่มีของไม่มีคน เวลาคนชนะเลิศสีเทาๆงอแงขอขึ้นราคา ไม่ส่งของส่งคน เราก็ไม่มีเบอร์สองที่เราจะไปเอามาเสียบได้ทันที ต้องเปิดประมูลกันใหม่

เปิดประมูลกันที ไม่ใช่เดินไปซื้อของร้านสะดวกซื้อปากซอยนี่ เป็นอาทิตย์สองอาทิตย์ เป็นเดือนๆ ไปจนถึงจะปี ในบางสินค้าและบริการ

ชนะ ชนะ กันทุกฝ่าย

ผมมองว่าเป็นกลยุทธ์ที่ win – win บ.ผู้จัดซื้อจัดจ้างก็ได้ประโยชน์อย่างที่บอกไปแล้ว ผู้ชนะเบอร์หนึ่งก็เสียปริมาณงานเล็กน้อยเท่านั้น แต่แลกมาด้วยประสิทธิภาพการทำงานภายในที่ต้องแข่งขันกับตัวเอง ไม่ให้เบอร์สองเข้ามาเสียบง่ายๆ ไม่งั้นเป็นเสือนอนกิน อ้วนลงพุง ไม่ปรับปรุงอะไร ส่วนเบอร์สองนั้นแหง๋ล่ะ ได้รางวัลปลอบใจ ได้งานไปบ้าง พอได้รักษาคนดีมีฝีมือเอาไว้ รอแข่งประมูลรอบหน้า รอเบอร์หนึ่งซวยสะดุดหัวแม่เท้าตัวเองล้ม จะได้เสียบ

วิธีนี้เป็นการสร้างดุลอำนาจขึ้นมาในทางปฏิบัติ โดยไม่ต้องไปเขียนสัญญาให้วุ่นวายนมากมาย ถ้าเจ้าหลักเบอร์หนึ่งงองแงขอขึ้นราคา คุณภาพงานห่วย เรียกมาเตือนมาตบมาตื๊บแล้วไรแล้ว ดื้อด้านล้านแปด ก็จบ เรียกกิ๊ก เอ๊ย รองเบอร์หนึ่ง ให้เดินสายออกงาน ทำงานแทน ส่งของแทนทันที งานเราก็ไม่เสีย

กลยุทธ์นี้ ใช้ไม่ได้กับการแต่งงานนะคร๊าบบบบบบบบ 😛

ผมไม่ได้แนะนำกลยุทธ์นี้กับทุกๆการจัดซื้อจัดจ้างนะครับ เพราะบางสินค้าและบริการมันก็ไม่มีประโยชน์อะไร แนะนำวิธีนี้เฉพาะ

(1) สินค้าและบริการที่มีมูลค่าน้อยเมื่อเทียบกับผลกระทบกับงานเรา

(2) สัญญาส่งของ หรือ สัญญาจ้างงาน นานขนาดหนึ่ง นานพอที่เราจะสวิทช์สับเปลี่ยนเอาเบอร์สองเข้ามาได้ เช่น 6 เดือน หรือ ปีขึ้นไป และ

(3) สินค้าและบริการนั้นสามารถแบ่งซอยย่อยได้

ส่งท้าย

ทุกบ.มีธรรมนูญของบ.แม่ และหรือ กฏกติการมารยาทของหน่วยงานกำกับตรวจสอบ ที่แตกต่างกันไป ไม่ทุกบ.ได้ทำในสิ่งที่พนักงาน หรือ ผู้บริหาร หัวก้าวหน้า ต้องการปรับปรุงการทำงานให้มีประสิทธิภาพ สมกับยุคสมัย สภาพแวดล้อมทางธุรกิจ และ เทคโนโลยี ที่เปลี่ยนไป เพราะต้องอยู่ในกรอบในธรรมนูญที่ครอบการทำงานบ.นั้นๆอยู่ … (โดยมากกรอบธรรมนูญพวกนี้มักจะมีอายุนานมาก และ เขียนไว้ในหรือสำหรับบริบทหนึ่งๆในอดีต)

กลยุทธ์การจัดซื้อจัดจ้างที่ให้มีผู้ชนะ 2 ราย อาจจะไม่สามารถใช้ได้กับบางบ.ที่มีธรรมนูญเขียนเอาไว้ว่า Lowest bidder (ต้อง) win และ winner (ต้อง) takes all

ถ้าเราอยู่ในบ.ที่มีธรรมนูญเขียนเอาไว้แบบนี้ ก็ไม่สามารถทำอะไรได้มากหรอกครับ ก็ปล่อยไป ให้กลไกตลาด กลไกลธุรกิจ จัดการเอง ต้นทุนการทำธุรกิจของบ.แบบนั้นก็จะมากขึ้น ถ้าไม่มีแต้มต่อข้อได้เปรียบอื่นมาชดเชย บ.นั้นก็แข่งขันไม่ได้ และ ก็ต้องออกจากธุรกิจไปในที่สุด

————————-

ปล. เพิ่งได้ข่าวพรายกระซิบมาว่าบ.ผู้รับเหมาเจ้าใหญ่ 1 ใน big 4 เจ้านึง กำลังแผลงฤทธิ์ หลังได้รับการประกาศว่าเป็นผู้ชนะแล้ว ยังไม่ทันได้เริ่มงาน ไม่ยอมเซ็นต์ LOI (Letter Of Intent)  เพื่อเริ่มงาน ซะงั้น ขอเปิดประมูลใหม่ เหตุผลคือ สภาพตลาดเปลี่ยน ไม่สามารถทำงานในราคาที่ประมูลชนะได้ ของและคน ถูกสนง.ใหญ่ส่งไปให้บริการลูกค้าคนอื่นที่จ่ายดีกว่า …

ถ้าเป็นคุณ เจอดอกนี้เข้าไปเต็มๆ ซึ้งไหมครับ … ไม่รู้ว่าบ.น้ำมันรายนั้นทำไงกับผู้รับเหมาเจ้านี้ แหม่แหม !!! เป็นผมหน่อยไม่ได้ จะจับมาตีก้นให้ตูดลาย แล้วถ่ายคลิ๊ปก้นลายๆลงโซเซียลประจานไปทั่วโลกเลย 555 :)

เสียดาย เท่าที่ทราบ การประมูลนี้ใช้ระบบ Lowest bidder (ต้อง) win และ winner (ต้อง) takes all ถ้ามีกิ๊ก เอ๊ย สำรองเบอร์สองนะ ไม่มีงองแงแบบนี้หรอก หุหุ โดนเชือดนิ่มๆแน่ๆ

————————-

recta sapere

ความจริงเป็นสิ่งไม่ตายก็จริง แต่ไม่ทุกความจริงที่เรารู้แล้วเราควรจะพูดออกไป

1. มันจริง จริงๆไหม
2. มันมีประโยชน์อะไรกับใครไหม (ที่จะพูดออกไป)
3. เจตนา(ของตัวเราเองที่จะพูด)ดีหรือไม่
4. มันใช่เวลาที่ควรพูดไหม
5. มันใช่สถานที่ที่ควรพูดไหม

• Facebook
• Twitter
• Line