Blind drilling EP2 หลับตาขุด คือ อะไร เสี่ยงอย่างไร และ มีกี่วิธี

• Facebook
• Twitter
• Line

Blind drilling EP2 หลับตาขุด คือ อะไร เสี่ยงอย่างไร และ มีกี่วิธี – ในการขุดหลุมปิโตรเลียมเนี้ย ก็มีความไม่ต่างจากงานก่อสร้างทางวิศวกรรมอื่นๆอย่างหนึ่งคือความท้าทายเฉพาะที่ หรือ ที่เราเรียกว่า local technical challenge

อุปมาให้มโนง่ายๆคือ สร้างบ้านหลังเดียวกันเดี๊ยะ พิมพ์เขียวเดียวกันเป๊ะ ไปสร้างที่เชิงเขาเชียงใหม่ กับมาสร้างที่ริมหาดพัทยา ก็ย่อมจะเจอความท้าทายที่ต่างกัน

บรรดาผู้รับเหมาต่างๆที่เกี่ยวเนื่อง จะต้องรู้ดีว่าพื้นที่ไหน มีความท้าทายอย่างไร และต้องเตรียมของเตรียมเครื่องมืออะไรอย่างไร

หลุมในอ่าวไทย เป็นหลุมก๊าซ และ ร้อนจี๋ การที่ผู้รับเหมาน้ำโคลนจะบอกว่าสารเคมีทนไม่ได้ นั้น ย่อมเป็นเรื่องที่อ้างไม่ขึ้น เพราะมันเป็นความปกติ

ในบางพื้นที่การสูญเสียการไหลเวียนของน้ำโคลนโดยสิ้นเชิง (total loss circulation ซึ่งต่อไปนี้ผมจะเรียกว่า total loss สั้นๆพอ ขี้เกียจแปลและพิมพ์ยาว) เป็นเรื่องปกติไม่ว่าจะ total loss หรือ partial loss (ปั๊มลงไป 10 ไหลย้อนกลับมาที่ปากหลุมไม่ถึง 10)

ดังนั้นบ.ให้บริการน้ำโคลน ซีเมนต์ เครื่องมือวัด (MWD LWD) และ อื่นๆ จะอ้างไม่ได้ว่า คุณภาพงานออกมาไม่ดีเพราะ loss cir แต่ถ้าบังเอิญไปเจอหลุมร้อน เครื่องมือพัง หรือ เคมีเสื่อมสภาพ นั้นก็ว่าไปอย่าง เพราะไม่ใช่ความท้าทายปกติของพื้นที่

Blind drilling EP2

หลับตาขุด คือ อะไร เสี่ยงอย่างไร และ มีกี่วิธี

ที่เกริ่นมานานนี่ ก็อยากให้พวกเราที่อยู่ในทุกภาคส่วนของการขุดหลุมปิโตรฯตระหนักว่า แต่ล่ะที่มีความท้าทายเฉพาะ เราเกิดและโตที่พื้นที่ไหน ก็ใช่ว่าจะเก่งไปหมด ออกนอกพื้นที่ก็เดี๊ยงเอาง่ายๆ

นั่นคือเหตุผลที่เราวิศวกรต้องแม่นในทฤษฎีมากกว่าที่จะเรียนรู้จากการปฏิบัติเพียงอย่างเดียว

กลับมาเรื่องหลับตาขุด (blind drilling) ก็เช่นกัน

วิศวกรต่างถิ่นไม่เคยก็จะงงๆ กล้าๆกลัวๆ แต่ถ้าวิศวกรพื้นที่เขาขุดกันเป็นปกติ เหมือน บ้านที่ญี่ปุ่น เขาก็สร้างแบบอยู่กับแผ่นดินไหวมาตลอดชั่วอายุบรรพชนเขา

Blind drilling EP1 หลับตาขุด คือ อะไร เสี่ยงอย่างไร และ มีกี่วิธี

EP1 ผมค้างไว้ตรงนี้

1. การประเมินความเสี่ยง ว่าจะขุดแบบตาบอดต่อไป หรือ จะเลิกขุด ไปจิ้มหลุมใหม่ตำแหน่งใหม่ นั้น เรามีประเด็นอะไรต้องนำมาถกกันบ้าง
2. เทคนิคการขุดแบบตาบอด (blind drilling) ว่าเราทำได้กี่วิธี แต่ล่ะวิธีมีข้อดีข้อจำกัดอย่างไร

EP2 มาต่อกันครับ

การประเมินความเสี่ยงว่าจะขุดแบบตาบอดต่อไป หรือ จะเลิกขุด ไปจิ้มหลุมใหม่ตำแหน่งใหม่นั้นจะว่าไปก็ยาวยืด

ผมสรุปแบบคนนอกวงการเข้าใจง่ายๆนะครับ คนในวงการขุดเจาะอย่างเพิ่งท้วงว่าไม่ครบไม่สมบูรณ์ เพราะถ้าเอาครบเอาสมบูรณ์ แฟนคลับเว็ปผมก็หลับไปก่อนอ่านจบ … 555

คู่ซี้นักธรณีเรา แม่นแค่ไหน

… เทียบง่ายๆ บางครั้ง ถ้าเราหลับตาขับรถ แล้วถ้าเนฯ (navigator) เรารู้จักพื้นที่ดี

“พี่นก ขับตรงไป 500 เมตร เลี้ยวขวา 90 องศา ขับต่อ 1 กม. เลี้ยวซ้าย 45 องศา ขับต่อ 200 เมตร จอดขวามือ ร้านก๋วยเตี๋ยวอร่อยอยู่ฝั่งตรงข้าม”

ไม่เว่อร์ครับ นักธรณีพื้นที่นั้นๆโดยเฉพาะหลุมพัฒนา ในแหล่งที่ขุดจนพรุนแล้ว เขารู้ครับ เขาไม่ต้องรอเก็บเศษหินที่ขึ้นมากับน้ำโคลนแบบครบ 100% (total loss) หรือ เก็บได้บ้างไม่ได้บ้าง (partial loss) ก็คลำทางให้ผมขุดไปได้

เครื่องมือวัดที่ปากหลุมเราเต็มร้อยไหม

จะหลับตาขุด sensors ทุกอย่างพวก draw work speed, hook load, top drive torque, mud log sensors บลาๆ ต้องทำงานครบ เหมือนกัปตันที่เอาเครื่องลงแบบที่ไม่ใช้สายตา ใช้แต่เครื่องมือวัดที่หน้าปัทม์อย่างเดียวนั่นแหละครับ

เครื่องมือวัดที่ปลายก้านเจาะ (BHA) อ่านค่าไม่ได้เรารับได้ไหม

พวก MWD LWD อะไรพวกนั้น ต้องการอัตราการไหล และ ความดัน ขั้นต่ำค่าหนึ่งถึงจะทำงานได้ ถ้าเราต้องปั๊มน้อยกว่านั้น (ปั๊มแรงก็ loss เยอะ) แล้วทำให้เราไม่ได้ค่าพวกนั้น หรือ อ่านค่าพวกนั้นไม่ได้ เรายอมได้ไหม บางกรณีก็โอเค รับได้ บางกรณีก็ไม่ได้

หัวเจาะล่ะ

หัวเจาะ ก็ต้องการต้องการอัตราการไหล และ ความดัน ขั้นต่ำค่าหนึ่ง (bit hydraulic power) ถึงจะเจาะได้ ไม่งั้น รูหัวเจาะอาจจะตัน (plugged nozzles) หรือ เศษหินหล่นลงมากลบหัวเจาะ (poor hole cleaning) ทำให้ขุดช้า หรือ ขุดไม่ไป

น้ำเปล่าเอาอยู่ไหม

เนื่องจากน้ำโคลนจะไม่ไหลย้อนขึ้นมาปากหลุม (กรณี total loss) ระดับน้ำโคลนจะต่ำ แฟนเก่าๆของผมจำสูตรหากินได้ไหมครับ

ความดันจากนน.น้ำโคลน (psi) = 1.42 x ความสูงน้ำโคลนในหลุม(ม.) x ความถ่วงจำเพาะหรือน้ำหนักน้ำโคลน (SG)

เมื่อ total loss ความสูงน้ำโคลนในหลุมอยู่แค่จุดที่เกิด total loss แปลว่า ความดันเนื่องจากน้ำโคลนจะน้อยลงทันที เพื่อให้ได้ความดันเนื่องจากน้ำหนักน้ำโคลนกดก้นหลุมให้พอกับความดันของชั้นหิน เราจำเป็นต้องชดเชยสมการด้วย ความถ่วงจำเพาะ หรือ น้ำหนักน้ำโคลน (SG)

นั่นแปลว่า เราต้องมีน้ำโคลนราคาถูกที่สุดที่จะปั๊มถมลงไปโดยที่ไม่ไหลย้อนกลับมาให้เราได้บำบัดแล้วปั๊มลงไปใหม่ … ซึ่งก็ไม่หนีน้ำเปล่า เพราะราคาถูกสุดหาง่ายสุด จะผสมอะไรลงไปมันก็แพง จริงไหม

โจทย์ที่วิศวกรต้องคำนวน คือ ถ้าต้องขุดตาบอกแบบ total loss ต่อไปจนถึงความลึกที่ตั้งใจไว้นั้น ใช้แค่น้ำหนักน้ำเปล่าจะเอาอยู่ไหม (แฟนเก่าที่คิดถึง mud cap drilling หยุดพักไว้ก่อนนะครับ เรายังไปไม่ถึงตรงนั้น ไปเร็วเดี๋ยวแฟนใหม่ตามไม่ทัน)

ของมีพอไหม

ของที่ว่านี่ก็ คือ 2 อย่างครับ

อย่างแรก คือ น้ำโคลนครับ จังหวะนี้น้ำเปล่าอย่างเดียวเท่านั้นครับ อยู่นอกชายฝั่งก็หายห่วงเรื่องของ เพราะมีน้ำทะเลอยู่รอบตัว ดูให้ดีๆล่ะกันว่าปั๊มที่จะสูบน้ำทะเลขึ้นมานั้น อัตราการไหลพอที่จะถมลงไปในหลุมไหม (ไม่เน้นคำนวนนะ เอาหลักการไป)

ถ้าแท่นบก ก็ต้องชั่งใจเยอะ มีหลุมน้ำไหม มีรถขนน้ำไหม มีบ่อน้ำไหม ปั๊มน้ำที่มีปั๊มได้เร็วพอไหม ฯลฯ วิศวกรรม และ คำนวนล้วนๆ

อย่างที่ 2 คือ ซีเมนต์ครับ สมมุติว่าหลับตาขุดไปถึงความลึกที่ตั้งใจไว้ เอาท่อกรุลงหลุมได้สะดวกโยธิน พอจะทำซีเมนต์ ซีเมนต์มันจะหายไปในชั้นหินที่รั่ว ทำให้ซีเมนต์ไม่สูงขึ้นไปตามที่ตั้งใจ

คำถามคือ โครงสร้างหลุมจะรับได้ไหม ช่วงนั้นที่แหว่งๆไปเป็นชั้นหิน และ ท่อกรุที่จำเป็นต้องปิดให้มิดด้วยซีเมนต์คุณภาพดีไหม

วิธีแก้ที่พอกล้อมแกล้ม คือ ทำซีเมนต์ไปตามปกติ รอให้ซีเมนต์แข็ง แล้วค่อยๆปั๊มซีเมนต์ลงไปที่ช่องว่างระหว่างท่อกรุ (annulus) จากปากหลุม ที่เราเรียกว่า top job ซึ่งคุณภาพซีเมนต์ที่ทำด้วยวิธีนี้มันก็ไม่ดีแบบที่ทำซีเมนต์ปกติ (ไล่ปั๊มจากก้นหลุมขึ้นมา) หน่ำซ้ำ top job เนี้ย มักไม่สมบูรณ์แบบ มักมีฟองอากาศทำให้ซีเมนต์มันไม่สม่ำเสมอ แหว่งๆไป

ความสำคัญของชั้นหินที่รั่วน้ำโคลนต่อหลุม

ทุกฝ่าย นักธรณี วิศวกรแหล่งกักเก็บ วิศวกรขุดเจาะ วิศวกรผลิต ฝ่ายแผนการผลิต ฝ่ายขาย ฯลฯ ต้องสุมหัวกันว่า ถ้าเกิดความไม่สมบูรณ์แบบอย่างนี้ ในช่วงชั้นหินนี้ จะรับได้ไหม บางกรณีก็รับได้ ไม่ต้องเป๊ะ บางกรณีก็รับไม่ได้

ถ้ารับไม่ได้ หมายถึงต้องเสียหลุม ไปขุดหลุมใหม่ ที่ตำแหน่งใหม่ เสียเงิน เสียเวลา ได้ปิโตรเลียมขึ้นมาขายช้ากว่าแผน เงินเข้าบ.ก็ช้าตามไป ต้องจับไข่ เอ๊ย จับเข่าคุยกันให้เคลียร์

อื่นๆ

• เช่น ความแข็งแรงของท่อกรุ (collapse)
• ความพร้อมของแท่นเจาะในการรับมือกับสถานการณ์ kick-loss
• ชนิดของปิโตรเลียม (น้ำมัน ก๊าซ)
• การมีอยู่ และ ปริมาณ ของก๊าซพิษต่างๆ
• ความแข็งแรงของชั้นหินที่อาจจะถล่มลงมา
• ความต่อเนื่องของชั้นหิน (น้ำโคลนที่เสียไป ไหลไปปนกับแหล่งน้ำธรรมชาติ)
• ความตื้นของจุดที่สูญเสียน้ำโคลน (ถ้าตื้นมาก อาจจะทำให้แผ่นดินใต้แท่นขุดทรุด แท่นเอียงล้ม)
• ประสบการณ์ของวิศวกรควบคุมหน้างาน ทั้งฝ่ายของ บ.น้ำมัน และ ฝ่ายของ บ.แท่นขุดเจาะ
• ฯลฯ

มาถึงตรงนี้ก็ชักจะยาว ได้แค่ความเสี่ยงว่าเราจะพิจารณาอะไรบ้าง ขมวดอีกทีนะเป็นข้อๆ

• คู่ซี้นักธรณีเรา แม่นแค่ไหน
• เครื่องมือวัดที่ปากหลุมเราเต็มร้อยไหมเครื่องมือวัดที่ปลายก้านเจาะ (BHA) อ่านค่าไม่ได้เรารับได้ไหม
• หัวเจาะล่ะ ต้องการ hydraulic horse power มากแค่ไหน
• น้ำหนักน้ำเปล่าเอาอยู่ไหม
• ของมีพอไหม (น้ำโคลน ซีเมนต์)
• ความสำคัญของชั้นหินที่รั่วน้ำโคลนต่อหลุม
• อื่นๆ เช่น ความแข็งแรงของท่อกรุ well control ฯลฯ

งั้นก็ขอยกเรื่องเทคนิควิธีการหลับตาขุดไปไว้ EP หน้าก็แล้วกันนะครับ

โปรดติดตาม …

• Facebook
• Twitter
• Line