Bit Trip Decision – Should We Pull For Bit Change Now?

• Facebook
• Twitter
• Line

Bit Trip Decision – Should We Pull For Bit Change Now? – ในการขุดหลุมช่วง (section) หนึ่งๆ วิศวกรขุดเจาะจะวางแผนไว้ในโปรแกรมว่าจะใช้หัวเจาะอะไร รุ่นไหน เพราะอะไร คาดว่าจะขุดได้ด้วยอัตราเร็ว (Rate of Penetration – ROP) ฯลฯ

Rock bit รู้จักหัวขุดเจาะหลุมน้ำมัน ใน 9 นาที (คลิปภาษาไทย sub อังกฤษ)

ทีนี้พอเราขุดๆไป เอ๊ะ มันช้ากว่าที่วางแผนไว้นะ เอาไงดี จะถอนขึ้นมาเปลี่ยนหัวเจาะใหม่ไหม หรือ ทู่ซี้ต่อไปจนกว่าจะถึงปลายทาง

ถอนมาก็เสียเวลา กว่าจะถอนขึ้นมา เอาลงไปใหม่ อาจจะขุดได้เร็วขึ้น แต่รวมๆแล้วอาจจะช้ากว่าทู่ซี้ต่อ

Bit Trip Decision

จะถอนตอนนี้ หรือ ทู่ซี้ขุดต่อ … ปัญหาคลาสิกครับพี่น้อง วิศวกรขุดเจาะทุกคนต้องเจอปัญหานี้

จะถอน หรือ จะทู่ซี้ขุด ตัดสินใจไม่ยากหรอกครับ มันมีตัวแบบ (model) การตัดสินใจอยู่ แต่ที่ยากกว่า คือ ในตัวแบบการตัดสินใจมันมีสมมติฐานอยู่ 2 – 3 ข้อ ที่ต้องนั่งเทียนกัน อีตรงนี้แหละ ปวดตับ

แต่ที่ปวดตับกว่า คือ ก่อนจะไปใช้ตัวแบบตอบคำถามว่าจะ ถอน หรือ ทู่ซี้ขุด ต้องตอบให้ได้ก่อนว่า มันช้าเพราะอะไร ช้าชั่วคราว หรือ ช้าถาวร

Why slow

ไอ้นี้แหละ ปวดตับ ถ้าเราตอบได้ว่า ช้าเพราะอะไร เราก็จะตอบคำถามต่อมาได้ว่า ช้าถาวร หรือ ช้าชั่วคราว

มีไม่กี่สาเหตุหรอกครับ ใหญ่ๆก็ประมาณนี้

1. หัวเจาะสึก ทื่อ (dull) หรือ วายป่วง (damage) เรียบร้อยโรงเรียนพี่สีไปแล้ว
2. ชั้นหินแข็งกว่าปกติ หรือ ชั้นหินที่นักธรณีไม่ได้คิดว่าจะเจอะ และ มันหนาเท่าไรกันแน่
3. มีอะไรไปอุดหัวเจาะ (ช่องน้ำโคลน – nozzle หรือ ทางผ่านน้ำโคลนย้อนกลับ – water way)
4. drilling parameters (อัตราการไหล Flow rate ความเร็วในการหมุน RPM และ น้ำหนักที่กดลงบนหัวเจาะ WOB) ไม่เหมาะสมกับชั้นหิน

เอาที่ง่ายๆก่อน …

จะรู้ได้ไงว่าเป็นข้อ 4 – drilling parameters … เอ้า ก็ลองเปลี่ยนดูดิ ปั้มน้ำโคลนมาหน่อยน้อยหน่อย หมุนก้านเร็วหน่อยช้าหน่อย กดหนักหน่อยเบาหน่อย ดูซิว่าขุดได้เร็วขึ้นไหม

จะรู้ได้ไงว่าเป็นข้อ 3 – ถ้ามีอะไรไปอุดหัวเจาะบางส่วน ความดันก้านเจาะจะเพิ่มขึ้นที่อัตราไหลเท่าเดิม โดยที่อย่างอื่นไม่เปลี่ยน และ ไม่ว่าจะเอาหัวเจาะแตะก้นหลุม หรือ ยกจากก้นหลุม ความดันที่สูงขึ้นนั้นจะไม่เปลี่ยน ก็แหง๋ล่ะ ก็หัวเจาะถูดอุดบางส่วนแล้วนิ จะ on bottom หรือ off bottom น้ำโคลนมันก็ไหลลำบากเท่าเดิม ความดันก้านเจาะมันก็ต้องเท่าเดิม

พยายามแก้โดยการปั๊มน้ำโคลนไปเรื่อยๆสัก ชม. 2 ชม. แล้วหวังว่าไอ้ที่อุดมันจะทะยอยหลุด ถ้าความดันก้านเจาะค่อยๆลดลง ก็แปลว่า ที่อุดมันค่อยๆหลุด

แต่ถ้าอุดทั้งหมด completely plugged ก็ปั๊มน้ำโคลนไม่ลงเลย … เอวัง … ถอนแน่นวล

จะรู้ได้ไงว่าเป็นข้อ 2 – ชั้นหินแข็งกกว่าปกติ หรือ เจอชั้นหินใหม่ที่นักธรณีไม่คาดว่าจะเจอ อันนี้ยาก ต้องเก็บเศษหินที่ได้จากการเจาะไปส่องกล่องจุลทรรศน์ ถามนักธรณี ชั้นหินแข็งมันชั่วคราวหนาไม่มาก ก็ทู่ซี้ไป ผ่านไปแล้วก็น่าจะเร็มเหมือนเดิม (แต่หัวเจาะราก็จะสึกมากขึ้น อายุสั้นลง)

จะรู้ได้ไงว่าไม่ใช่ข้อ 1 – หัวเจาะทื่อ หรือ พัง ที่ผมเอาข้อนี้มาสุดท้ายก็เพราะว่า ไม่รู้อ่ะ ถ้าไม่ใช่ข้อ 4 3 2 ก็ ข้อ 1 ไง 555

ถ้ามันทื่อจนพัง ดู ROP ง่ายๆว่า ค่อยๆช้าลงๆ ถ้ามันพังก่อนทื่อ ROP อยู่ดีๆก็ลดฮวบ อันนี้ก็แก้ไม่ได้ล่ะ ถือว่าช้าถาวร

เอาล่ะ ตอนนี้เราก็รู้ว่า ช้าเพราะอะไรแล้วก็รู้อีกว่ามันช้าแบบถาวรไหม ถ้าช้าชั่วคราวก็ขุดต่อ ถ้าช้าถาวรก็ถึงคราวที่ต้องมาตัดสินใจว่าจะถอนหรือจะทู่ซี้ขุดไปแบบช้าๆนั่น

Economic Model

คิดง่ายๆครับ แบบไหนใช้เวลาน้อยสุด เอาแบบนั้น

ถ้าถอน

1. เวลาถอนถึงปากหลุม (ก) – ง่าย รู้ความลึก (MD) รู้ความเร็วในการถอน (POOH – Pull Out Of Hole)
2. เวลาเปลี่ยนหัวเจาะที่ปากหลุม (ข) – ง่ายอีก คนงานแท่นเจาะ (floorman) ทำงานเร็วแค่ไหน ครั้งก่อนๆว่าใช้เวลาเท่าไร
3. เวลาเอาลงไปจนถึงก้นหลุม (ค) – ง่าย รู้ความลึก (MD) รู้ความเร็วในการเอาก้านเจาะลงหลุม (RIH Run In Hole)
4. เวลาขุดถึงปลายทาง (ง) – ไม่ง่าย รู้ระยะทางที่เหลือที่ต้องขุด แต่ต้องนั่งเทียนว่า ความเร็วในการขุดของหัวเจาะใหม่เป็นเท่าไร

เอา ก + ข + ค + ง ก็เป็นเวลาที่ใช้ในการถอนแล้วเปลี่ยนหัวเจาะ

ถ้าทู่ซี้ขุดต่อ

ก็ไม่ยากครับ เอาความเร็วในการขุดที่ช้าๆนั่นแหละ ไปหารระยะขุดที่เหลือ

ปัญหามันอยู่ตรงนี้ มันจะช้าคงที่ไปตลอดไหม หรือ ช้าไปอีกพักหนึ่งแล้วเดี้ยงโดยที่ยังไม่ถึงปลายทางแล้วต้องถอนอยู่ดี

ตรงนี้แหละ ที่ไม่มีใครรู้ ประสบการณ์ล้วนๆ 555

เอาว่าถ้าเป็นผม ผมจะดูว่าระยะทางที่เหลืออยู่นั้นมันพอเสี่ยงได้ไหม ถ้าเหลือไม่เยอะ + ช้าไม่มาก + ถ้าขาดนิดหน่อยไปชักแม่น้ำทั้งห้าอ้อนวอนนักธรณีได้ว่า พอแค่นี้เถอะ ถอนขึ้นมาลงไปใหม่ เสียเวลาไม่คุ้ม ผมก็จะทู่ซี้ล่ะ แต่ถ้าเหลือเยอะ ก็ต้องร้องเพลงถอยดีกว่าถอนดีกว่า

ปัจจัยอื่น …

นอกจากปัจจัยเรื่องเวลาที่ว่ามาแล้ว ยังมีปัจจัยอื่น เช่น ความดันของชั้นหินข้างหน้าที่จะเปิดไปเจอมันสูง หรือ ชั้นหินไม่เสถียร (time sensitive) เปิดหน้างาน เอ๊ย หน้าหิน ไว้นานไม่ได้ มันจะร่วง ช้ำ ลอก หรือ จะมี ก๊าซ หรือ น้ำ เข้ามา ต้องขุดให้เร็วเอาท่อกรุลงให้ไว

ถ้าแบบนี้ ถึงแม้ว่าชั้นหินนั้นจะไม่หนาอะไรนัก แต่ความเร็วสำคัญ ผมไม่มีทางเลือก นอกจากถอนเอาหัวเจาะใหม่ลง ขุดให้ไวปิดจ๊อบให้เร็ว …

อีกกรณีหนึ่ง คือ ใน BHA มีเครื่องมือ อิเลคทรอนิคส์พวก MWD LWD ที่ใช้แบตเตอรี่ แล้วถ้าทู่ซี้ขุด ผมอาจจะถึงปลายทาง แต่ LWD แบตจะเดี้ยงหมดเสียก่อน และ นักธรณีเขาไม่ยอม เขาจะเอาข้อมูลจนเม็ดสุดท้าย

หรือ อีกกรณีที่ผมเคยเจอ คือ ขุดช้าลง และ สั่น (vibration) เล็กน้อย – ปานกลาง ผมเองคิดว่าพอจะแบกไปไหวถึงปลายทาง แต่ MWD LWD งองแง เพราะอาจจะทำให้เขาเสียหายได้ แบบนี้ก็ต้องถอน

สรุป

ต้องหาคำตอบก่อนว่า ช้าเพราะอะไร ช้าชั่วคราว หรือ ช้าถาวร ถ้าช้าถาวร โดยที่ไม่ถึงกับเดี๊ยง ก็คำนวนเอา โดยใช้เวลาเป็นตัวตัดสินว่าจะ ถอนตอนนี้ หรือ ทู้ซี้ขุดต่อ

นอกจากเวลาแล้ว ยังมีปัจจัยอื่นๆที่ต้องถอนเท่านั้น เช่น ชั้นหินที่จะขุดต่อไปไม่เสถียร LWD แบตฯหมด หรือ BHA สั่นเป็นเจ้าเข้า

---

• Facebook
• Twitter
• Line