LWD vs Wireline เมื่อไรจะเลือกใช้อะไร ชาวเราก็เสียงแตกเป็น

• Facebook
• Twitter
• Line

LWD vs Wireline เมื่อไรจะเลือกใช้อะไร ชาวเราก็เสียงแตกเป็น – ยอดฮิตเลยครับคำถามนี้ แม้แต่คนในวงการขุดเจาะกันเองก็ยังมีความเห็นแตกต่างกันออกไป

เอาว่าผมเอามาเล่าแบบกลางๆล่ะกัน พยายามนำเสนอเล่าสู่กันฟังให้ครบๆทุกด้าน ไม่ได้มีเจตนาจะบอกว่าอะไรดีกว่ากันอย่างสมบูรณ์ ชีวิตก็แบบนี้ครับ ไม่มีอะไรดีไปหมด ขึ้นกับว่าจะมองมุมไหน สถานการณ์แบบไหน อะไรจึงดีที่สุด ถ้ามันแป๊ะๆ ไม่ต้องใช้ดุลยพินิจคิดวิเคราะห์ของวิศวกร พวกผมก็ตกงานซิครับ จริงป่ะ

LWD vs Wireline

เมื่อไรจะเลือกใช้อะไร ชาวเราก็เสียงแตกเป็น

ก่อนอื่นมารู้จักประวัติศาสตร์สักนิดนึงก่อนว่าไผเป็นไผ …

เรากำลังพูดถึงสิ่งที่เรียกว่า well logging (แปลเป็นไทยแบบจั๊กกะเดียมว่า หยั่งธรณี) คือการสำรวจคุณสมบัติทางปิโตรฟิสิกส์ของชั้นหิน

เอาล่ะซิแล้วไอ้ปิโตรฟิสิกส์นี่มันคืออะไร

มันคือคุณสมบัติทางฟิสิกส์ของชั้นหินที่ช่วยในการสำรวจและผลิตปิโตรเลียม หลักๆคุณสมบัติทางฟิสิกส์ที่ว่านั้นก็คือ ความต้านทานไฟฟ้าจำเพาะ (resistivity) ความพรุน (porosity) ความหนาแน่น (density) ความต้านทานความเร็วเสียง (transist time) ความสามารถในการทนแรงกด (compressive strength) ความสามารถในการทนแรงเฉือน (shear stress) คุณสมบัติของของเหลวในชั้นหิน (fluid properties) ความสามารถในการแทรกของเหลวผ่านชั้นหิน (permeability) ความสามารถในเคลื่อนของเหลวผ่านชั้นหิน (mobility) และอีกมาก แต่เอาหลักๆเท่านี้ก่อน

ทั้ง LWD และ wireline ก็ตอบโจทย์ well logging ทั้งคู่

โดยประวัติศาตร์ลำดับกันตามวันเดือนปีเกิดแล้ว wireline เกิดก่อนครับ

พอเราขุดหลุมเสร็จ เราก็เอาเครื่องมือติดสายเคเบิ้ลหย่อนลงไปที่ก้นหลุมแล้วสาวเอาเครื่องมือขึ้นมา เครื่องมือมันก็เก็บค่าคุณสมบัติทางปิโตรฟิสิกส์ของชั้นหินต่างๆจากผนังหลุมส่งเป็นสัญญาณไฟฟ้าขึ้นไปตามสายเคเบิ้ล การทำงานก็ราวๆรูปข้างล่างนี่ครับ

  

ส่วน LWD เกิดทีหลังครับ อายุอานามไม่น่าถึง 30 ขวบดีนัก เรื่องของเรื่องก็คือ มีคนคิดว่า ระหว่างขุดเราน่าจะเก็บข้อมูลเหล่านี้ไปได้ด้วย จะได้ไม่ต้องมาเสียเวลามาเก็บข้อมูลด้วย wireline logging ก็เลยคิดค้นเครื่องมือที่ติดลงไปกับก้านเจาะเลย จะได้ขุดไปเก็บข้อมูลไป

ปัญหาอุปสรรคความท้าทายก็มีมากมายตามประสาสิ่งประดิษฐ์ใหม่ ไอเดียใหม่ๆ ในสมัยนั้น ที่มาท้าทาย wireline logging ผู้เป็นเจ้าตลาด LWD โดนสบประมาทต่างๆนานา กว่าจะมีวันนี้ได้ (ผมจำได้ดี เพราะผมเป็น wireline logging engineer มาก่อนในยุดที่ LWD แจ้งเกิดใหม่ๆ)

ลักษณะเด่นๆที่ทำให้สองเทคโนโลยีนี้แตกต่างกันก็คือ wireline เก็บข้อมูลหลังขุดเสร็จโดยใช้สายเคเบิ้ลหย่อนเครื่องมือลงหลุม ขณะที่ LWD เก็บข้อมูลขณะขุดโดยติดเครื่องมือไว้ที่ก้านเจาะ

ด้วยลักษณะที่ต่างกันชัดเจนแบบนี้ ทำให้เกิดการใช้งานที่แตกต่างกันอย่างชัดเจน

LWD ในยุคแรกๆข้อจำกัดมากเช่น

1. คุณภาพข้อมูล เช่น ความละเอียด (resoluion) ความแม่นยำ (accuracy) ความเชื่อถือได้ (reliability – วัดอ่านค่า 3 ครั้ง ได้ค่าเท่ากันไหม) เป็นต้น
2. ชนิดของข้อมูล เช่น รุ่นแรกๆ มีแต่ ใช้วัดรังสีแกมม่า (gamma ray) และ วัดความต้านทานไฟฟ้าจำเพาะ เป็นต้น
3. ความเสถียรของเครื่องมือ เช่น สามวันดีสี่วันป่วย เอาลงไปใช้แล้วต้องนิมนต์หลวงพ่อมาช่วยลุ้น ต้องเจิม ต้องใช้ไสยสศาสตร์ช่วย
4. ขนาดของเครื่องมือ มีขนาดเดียว เหมาะกับหลุมขนาดเดียว ถ้าหลุมใหญ่กว่านี้ เล็กกว่านี้ ไม่ทำออกมาให้ใช้
5. ความทนต่ออุณหภูมิ
6. ความทนต่อแรงกระแทก และ สั่นเสทือน (impact and vibration load) อันนี้สำคัญเพราะเครื่องมือต้องติดลงไปกับก้านเจาะที่ทั้งกระแทกทั้งสั่น ทั้งหมุน เหวี่ยง สารพัด ผมจำได้ว่ารุ่นแรกๆใจเสาะมาก จามแรงๆหน่อย เสียเลย 555 (เกินไปนิด)

แต่ก็เหมือนเทคโนโลยีเกิดใหม่ทุกอย่างในโลก LWD ก็พัฒนาตัวเองมาอย่างก้าวกระโดดในทุกๆหัวข้อที่กล่าวมา จนวันนี้ คิดว่าได้ก้าวมาจนทัน wireline ได้หมดแล้ว หรือถ้าไม่หมดก็เกือบหมดล่ะครับ

สมมุตินะครับว่า ใช้งานได้เหมือนกัน ราคาพอๆกัน เอาทางเทคนิคก่อนนะครับ เรื่องเงินๆทองๆเอาไว้ทีหลัง

1. wireline ต้องเสียเวลาในการเก็บข้อมูลเพิ่ม LWD ชนะขาดเรื่องนี้ เพราะเก็บข้อมูลไปขุดไป เวลาเป็นเงินเป็นทองนะครับ เรานับกันเป็นนาทีเลยทีเดียว
2. ถ้าหลุมเอียงมากๆ คดไปคดมามากๆ หรือ แม้แต่หลุมนอนขนานไปกับผิวโลก (horizontal) ก็หย่อน wireline logging ไม่ลงจริงไหมครับ เพราะต้องอาศัยแรงโน้มถ่วงของโลกในการดึงเครื่องมือลงไปก้นหลุม อันนี้ก็คำนวนได้ครับ มีสูตรทางฟิสิกส์ธรรมดาๆ ว่าเอียง ว่าคดแค่ไหน wireline tool ชิ้นไหนอะไรอย่างไร อะไรลงได้หรือไม่ได้ ขึ้นกับขนาดและความยาวของเครื่องมือด้วย แต่ LWD ชิวๆครับ ถ้าขุดได้ LWD ก็เก็บข้อมูลได้ เพราะเครื่องมืออยู่ที่ปลายก้านขุด
3. ในทางกลับกัน LWD บางชนิดรูปร่างอ้วนใหญ่เป็นพิเศษ ทำให้เพิ่มความเสี่ยงทำให้ขุดไม่สะดวก หรือ เสี่ยงที่จะทำให้ก้านขุดติด ในกรณีที่ชั้นหินที่จะขุดมีประวัติก้านติดมาแล้วจากหลุมข้างเคียง แบบนี้ก็อย่าเลยดีกว่า ยอมเสียเวลาเอา wireline ลงทีหลัง น่าจะปลอดภัยกว่า หรือ เปลี่ยนไปใช้ LWD ที่ผอมลงหน่อย แต่อาจจะด้อยกว่าแบบอ้วนในบางเรื่อง ก็ต้องหยวนๆกันไป
4. ถ้าหลุมไม่เอียงไม่คดมาก wireline พอลงไหว แต่คาดว่าหลุมขุดยาก ลึก แรงบิดที่ใช้ในการปั่นก้านเจาะสูงมากๆ อาจจะมีปัญหาก้านเจาะติดได้ แล้วต้องตัดก้านเจาะทิ้ง ก็มักจะไม่เสี่ยงเอา LWD ลงไปกับกัานเจาะ เพราะเสี่ยงที่จะโดนตัดฝังทิ้งไปพร้อมกับก้านเจาะ มันแพงครับ สู้เจาะให้มันเสร็จๆชัวร์ๆเสียก่อน ค่อยเอา wireline ลง เสี่ยงน้อยกว่า
5. ถ้าหลุมร้อนๆ วิศวกรขุดเจาะต้องคำนวนล่ะครับทีนี้ เพราะ LWD อยู่ก้นหลุมในขณะขุด อุณหมิที่ LWD ต้องเจอคืออุณหภูมิขณะขุดที่มีน้ำโคลนไหลหล่อเย็นอยู่ (circulating temperature) แต่ LWD จะเจออุณหภูมินั้นอยู่นาน เพราะขุดไปวัดไป กลับกัน เราหยุ่อน wireline ลงไปหลายชม.หลังขุดเสร็จ อุณหภูมิหลุมก็เพิ่มขึ้นกลับมาเป็นอุณหภูมิเดิมของชั้นหิน (static temperature) ซึ่งสูงกว่าอุณหภูมิขณะขุด แต่ เครื่องมือ wireline ก็เจออุณหภูมินี้แป๊บเดียว คือลงไปถึงก้นหลุมแล้วก็ลากขึ้นมาเลย ก็ต้องคำนวนกันล่ะครับว่า ระหว่าง LWD เจออุณหภูมิต่ำ แต่เจอนาน กับ wireline เจออุณหภูมิสูงหน่อย แต่เจอไม่นาน ว่าอะไรจะมีโอกาสรอดสูงกว่ากัน คำนวนได้คร่าวๆครับ ถ้ารู้ๆอยู่ว่า LWD ลงไม่ได้แน่ๆเพราะร้อนจัด วิศวกรก็ต้องออกแบบหลุมให้ไม่เอียงมากไม่คดมาก เพื่อให้ wireline ลงได้ คือจะเอาทุกอย่างมันไม่ได้หรอก ต้องยอมๆกันบ้าง จะเอาเอียงมากคดมากหลุมก็ร้อน งั้นก็ไม่ต้อง logging อะไรแบบนี้ ต้องคุยกันกับทุกฝ่ายให้สะเด็ดน้ำก่อนจะลงมือเจาะกัน จะได้ไม่ต้องไปตบตีกันตอนเจาะ หรือเจาะไปตบตีกันไป 555 อ่านเพิ่มเติมเรื่องอุณหภูมิขณะเจาะกับอุณหภูมิดั่งเดิมของชั้นหินได้ที่ -> BHCT BHST คืออะไร ทำไมหลุมตรงหลุมเอียง BHCT ต่างกัน เพราะอะไร
6. ถ้าต้องการข้อมูลด่วน ใช้ในการตัดสินใจ เช่น จะขุดต่อหรือไม่ หรือ หยุดแค่นั้นแล้ว ขุดเฉียงออกไปอีกทาง (sidetrack) หรือ ต้องขุดให้ลึกลงไปกว่าแผนเดิม แบบนี้ก็เข้าทาง LWD ครับ เพราะขุดไปวัดไป ได้ข้อมูลมา หน้างานก็ส่งผ่านดาวเทียมหรือระบบอินเตอร์เน็ทเข้าสำนักงานใหญ่ได้ทันที ตัดสินใจกันเลย ไม่ต้องรอขุดเสร็จแล้วลง wireline เพื่อที่จะมาพบว่า อ้าว ขุดมาทำไมลึกขนาดนี้ น่าจะหยุดขุดตั้งแต่ตอนนั้นตอนนี้ หรือ อ้าว หยุดขุดเร็วไป จริงๆควรจะขุดลึกลงไปอีกหน่อย ต้องสั่งให้ลงไปขุดใหม่ เสียเวลาเสียเงินอีก

เท่าที่ผมคิดได้ เจอมา ก็ประมาณนี้ แน่นอนครับว่า ทุกอย่างไม่มีแป๊ะๆ ในทางเทคนิค LWD ก็ยังทำได้ไม่เท่า wireline เสียทีเดียว หรือ ทำได้ แต่ ณ.ตอนที่จะใช้งาน ไม่มีให้ใช้ ไม่ว่าเพราะติดงานที่อื่นอยู่ LWD บางชนิดมีจำนวนจำกัด ต้องรอคิวกันใช้ หรือ บ.ที่ให้บริการคิดราคาแพงเว่อร์ ต้องจ่ายค่าขนส่งมาจากอีกซีกโลกนึง

ทั้งหมดทั้งหลายทั้งปวงก็ต้องดูเรื่อง เงินๆทองๆ ความคุ้ม เงินที่จ่าย ของมีไหม ควบคู่ไปกับเรื่องทางเทคนิค หลายครั้งที่ การตัดสินใจเลือกใช้อะไรต่อมิอะไร ไม่ได้ขึ้นกับเรื่องทางเทคนิควิศวกรรม แต่ไปขึ้นกับราคา การขนส่ง และ มีของหรือไม่ (availability) ณ.เวลาที่ต้องการใช้ …

Wireline vs LWD เปรียบมวยวันนี้ … มวยคู่เอกมหาอมตะนิรันด์กาล

• Facebook
• Twitter
• Line