Dream Rig พาไปเที่ยวแท่นขุดเจาะในฝัน

• Facebook
• Twitter
• Line

Dream Rig พาไปเที่ยวแท่นขุดเจาะในฝัน – PDC ย่อมาจาก Polycrystalline Diamond Compact แปลเป็นไทยสั้นๆ คือ เพชรสังเคราะห์จากผงคาร์บอน ย่อเข้าไปอีก ก็เพชรเทียม นั่นแหละ

เราเอาผงคาร์บอนมาอัดด้วย แรงดัน และ อุณหภูมิ มหาศาล เพื่อให้กลายเป็นเป็น PDC คุณภาพของผงคาร์บอน รูปแบบแรงดัน และ อุณหภูมิ มีผลกับ ขนาด และ คุณสมบัติของ PDC

เจ้าเครื่องอัดนี่ เราเรียกว่า Pressing Machine

PDC เป็นส่วนประกอบสำคัญของหัวเจาะหลุมปิโตรเลียม PDC ที่เราใช้ สีดำๆ มีลักษณะเหมือนเหรียญบาทเรานี่แหละครับ มีหลายขนาด ที่เห็นกันบ่อยๆก็ เส้นผ่าศูนย์กลาง 11, 13, 16, และ 19 มม. ความหนาก็แตกต่างกันไป

ทุก บ.ที่ผลิตหัวเจาะชนิดนี้ออกมาขาย จะซื้อ PDC จากผู้ผลิต ซึ่งมีไม่กี่เจ้าในโลก เราวิธีผลิตหัวเจาะโดยการเอาเหรียญ PDC เอาแปะกับแท่นทังสเตนคาร์ไบด์รูปทรงกระบอก ทำเป็นซี่ฟัน (cutter) แล้วเอาไปฝังไว้บนโครง (body) หัวเจาะที่ทำด้วยเหล็ก หรือ โลหะอัลลอย์ผสม (matrix)

ง่ายๆแค่นี้ก่อนล่ะกัน แค่พอเห็นภาพ ….

เพชรสังเคราะห์นี้ ไม่ได้มีใช้แต่ในอุตสาหกรรมหัวเจาะอย่างเดียว ใช้กันทั่วๆไปในหลากหลายอุตสาหกรรม โดยรวมทั้งโลกแล้วอุตสาหกรรมหัวเจาะเป็นลูกค้ารายจิ๋วเดียวของผู้ผลิตเหล่านี้

ดังนั้น เมื่อ บ.หัวเจาะ ต้องการปรับปรุงคุณภาพ PDC หรือ ลองสูตรการทำ PDC ใหม่ๆ ก็ต้องส่งแนวคิดความต้องการไปที่ผู้ผลิต ซึ่งแน่นอนว่า ถูกจัดลำดับไว้ท้ายๆของผู้ผลิตรายใหญ่ไม่กี่รายเหล่านั้น ก็ปริมาณสั่งซื้อนิดเดียวนิ

บ.หัวเจาะจะเจอปัญหานี้เยอะมาก ทำให้ไม่สามารถพัฒนา PDC ให้เหมาะสมกับการใช้งานได้ทันตามความต้องการ

มี 2 ทางเลือก ที่ผมเห็น บ.หัวเจาะ แก้ปัญหานี้

• ให้ บ. แม่ที่ใหญ่และมีเงินเยอะ ไปซื้อหุ้น บ.ผลิตเพชรเทียมนี่ แล้วใช้สิทธิ์ความเป็นเจ้าของร่วม ลัดคิว พัฒนาเพชรเทียมให้ บ.หัวเจาะที่เป็น บ.ลูก
• ซื้อ pressing machine มาสัก 1 – 2 เครื่อง ทดลองทำสูตรเองเลย พอได้สูตรที่ลงตัว ตอบโจทย์แล้วค่อยไปจ้างผู้ผลิตที่สามารถทำในปริมาณมากๆ ผลิตให้

เมื่อไรจะถึงแท่นเจาะในฝัน (ว่ะ) … ทนอีกนิดครับ 🙂

ผมเคยเป็นวิศวกร บ.หัวเจาะ PDC บ. หนึ่ง (ก็ บ.เดียวกับที่ส่งผมไปทำงานจนได้เจอกระสือจีนตอนที่แล้วนั่นแหละ) บ.นี้เลือก วิธีที่สอง โดยไปจับมือกับผู้ผลิตเพชรเทียมสัญชาติญี่ปุ่น บ.ที่ถ้าเอ่ยชื่อทุกคนก็ต้องรู้จัก

เมื่อทดสอบกันในห้องทดสองจนพอใจแล้ว ขั้นต่อไป คือ ต้องเอาลงหลุม ขุดกันจริงๆ ที่เราเรียก field test

นั่นเป็นที่มาของ แท่นเจาะในฝัน อิอิ

Dream Rig

สูตร และ เทคโนโลยีนี้เซ็นต์สัญญากันไว้ว่าเป็นความลับทางการค้า การทดลองจึงเป็นความลับไปด้วย เนื่องจาก บ.ผู้ผลิตเพชรเทียมเจ้านี้เป็น บ.ญี่ปุ่น จึงใช้เส้น ไปทดลองกันที่หลุมเจาะบนบกที่ญี่ปุ่น

ผมจึงได้มีโอกาสไปแท่นเจาะบกของญี่ปุ่น พร้อมหัวเจาะรุ่นทดลอง 2 หัว ก็ไปช่วง พ.ศ. ที่ไล่ๆกับไปเจอกระสือจีนนั่นแหละครับ รุ่นนั้น อินเตอร์เน็ทยังกากๆ ยังใช้ modem 9600 bps ต่อกับสายโทรศัพท์ จิ้มเข้า serial port รับส่งอีเมล์เป็นตัวหนังสือ ยังรับส่งภาพไม่ได้ เวลาต่อสัญญาณทีเสียงเหมือนโทรฯเข้าเครื่องแฟกซ์

เช้าวันหนึ่ง ผจก. นางเดิมของผม ก็เรียกผมเข้าไปหาเล่าเรื่องราวความลับทั้งหมดให้ฟังแล้วบอกว่า ไปที่นี่นะ นางชี้หมับไปที่เกาะฮอกไกโด เอาหัวเจาะ 2 หัวนี้ไปลอง กลับมาแล้วทำรายงานส่งด้วย

เย้ๆ ได้เที่ยวฮอกไกโดฟรีโว้ย อิอิ … ที่ไหนได้ … ดีใจได้ไม่นาน

นางชี้ไปที่กลางเกาะฮอกไกโด แต่โทษที แท่นจริงๆมันอยู่เมืองชื่อ วาคาไน (Wakkanai) ติ่งตะวันตกเฉียงเหนือของเกาะ ข้ามไปจิ๊ดเดียวก็ ซัคคาริน ในไซบีเรียของพี่ปู(ติน)

ไปตอนไหนก็ไม่ให้ไป ให้ไปเดือน ม.ค. หนาวอิ๊บอ๋าย ถนนเข้าแท่นเจาะ ต้องตัดหิมะสูงท่วมหัวเข้าไป ในวันที่ฟ้าใสๆ อากาศ -5, -10 องศา มองข้ามทะเลที่เป็นน้ำแข็ง ก็จะเห็นญาติๆพี่ปู(ติน)กวักมือเรียกอยู่ไหวๆจากไซบีเรียที่อยู่แค่เอื้อม … หุ หุ dream rig

เนื่องจากอุณหภูมิเฉลี่ยนนั่นตอนนั้นราวๆ -10 องศา จึงเป็นครั้งแรกในชีวิตที่ได้ใส่ชุดหมี และ PPE (personal protective equipment) แบบ sub-zero เต็มสูตร … ถอดเอามาชั่งรวมกันแล้ว หนักเกือบ 4 กก. ! ไว้ว่างๆจะแยกเป็นอีกตอนต่างหากว่า sub-zero coverall กับ PPE เป็นอย่างไร มีอะไรบ้าง

แต่กระนั้น ก็ยังเป็นแท่นเจาะในฝัน เพราะว่า สะอาด และ เป็นระเบียบ โคตรๆ ไม่เคยเห็นแท่นเจาะที่ไหนสะอาด และ เป็นระเบียบ เท่านี้มาก่อนในชีวิตทั้งตอนนั้น และ จนมาถึงตอนนี้

แท่นเจาะก็เหมือนเครื่องบินน่ะครับ ผลิตออกมาจากโรงงานเดียวกัน รุ่นเดียวกัน แต่พอเอามาให้บริการแล้ว สายการบินหนึ่งได้รางวัลบริการดีเยี่ยม แต่อีกสายการบินใช้เครื่องรุ่นเดียวกัน แต่คนไม่อยากขึ้น เพราะบริการห่วยแตก

software peopleware และ management สร้างความแตกต่างให้ hardware … แท่นเจาะก็ไม่ต่างกัน

ปกติ พวกเราจะอยู่ในตู้กินตู้นอน ที่เรียกว่า บ้านหมา (dog house) เรียงเป็นกระจุกๆ เป็นแคมป์ ใกล้ๆแท่นเจาะใช่ไหมครับ

แต่ที่แท่นเจาะนั้น ไม่ใช่ครับ แท่นฯอยู่ใกล้เมืองมาก รถวิ่ง 15 -20 นาที (ขึ้นกับความแรงของลม และ หิมะ) มีรถบัสอุ่นๆรับส่ง วันล่ะ 8 เที่ยว (ทุก 3 ชม.) ขนคน + อาหาร

4 เที่ยว (0600, 1200, 1800 และ 2400) crew change อีก 4 เที่ยว ขนอาหารกล่อง (ที่เราเรียก มื้อ break 0300, 0900, 1500 และ 2100)

อาหารกล่อง (เบนโต๊ะ) มื้อ break และ มื้อหลัก อร่อยกว่าเจ้าดังๆในเมืองไทยอีก

คนงานที่ทำงานเป็นรอบก็ไปกลับ crew change bus ส่วนคนงานที่เป็น บ. service เลือกเอาไปกลับคันไหนก็ได้มีทุก 3 ชม. จะไปกลับกับ crew change bus หรือ จะไปกลับกับรถขนอาหารมื้อ break

ที่พักเราก็คือโรงแรมครับ เย้ๆ มีเครื่องทำความร้อน ซาวน่า ห้องออกกำลังกาย ออนเซน สวนหิน อาหารญี่ปุ่นร้อนๆทุกมื้อ ผมแทบไม่อยากกลับเลย 555

เนื่องจากเป็นเมืองชนบทเล็กๆนอกเมืองวาคาไนที่เป็นเมืองหลัก โรงแรมก็จะสไตล์พื้นบ้านๆ ห้องนอนทั้งแบบสากล และ แบบเรียวกัง ให้เลือก มีชุดนอน และ ชุดลำลองแบบญี่ปุ่นให้ใส่ คลาสิกมาก ได้อารมณ์ญี่ปุ่นโบราณสุดๆ

ทุกคนทำงานไปกลับหมด ไม่มีใครนอนค้างที่แท่นเจาะ เช่น mud logger หรือ driller ทำงาน ครบ 12 ชม. ก็ขึ้นรถกลับมาโรงแรม ครบ 12 ชม. ก็ขึ้นรถไปทำงาน เหมือนทำงานโรงงาน อย่างไงอย่างงั้น

ยกเว้นงานที่ทำต่อเนื่อง เช่น wireline logging หรือ ผมที่ไปแนะนำการใช้หัวเจาะทดลอง ก็จะต้องอยู่ที่แท่นเจาะตลอด จนกว่างานจะเสร็จ แต่ก็มีห้องนอนชั่วคราวอย่างดีเทียบเท่าโรงแรม ห้องน้ำส่วนตัวทุกห้องสะอาดมาก อาหารกล่อง อาหาร break ร้อนๆ อร่อยสุดๆ ทุกมื้อ ก็พอได้งีบ 2 – 3 ชม. เท่าที่เนื้องานจะให้พักได้

เนื่องจากขุดช้า และ บางทีหลุมก็มีปัญหาอื่นๆ เป็นพักๆเป็นช่วงๆ ผมก็ได้พักงานส่วนของผมมาใช้ชีวิตอยู่โรงแรม แช่ออนเซ็น อบซาวน่า ทีล่ะหลายๆวัน สบายไป 🙂

ผมก็สงสัยว่า เอ๊ะ บังเอิญหรือเปล่าที่แท่นเจาะนี้อยู่ใกล้เมือง แล้วถ้าแท่นเจาะอยู่ไกลเมือง จะทำอย่างไร คำตอบ คือ ที่ญี่ปุ่นตอนนั้น เขาจะวางหลุมเจาะให้ไม่ห่างเมือง คือ ห่างเมืองเขาไม่เจาะ (ฮา)

กลับมาเรื่องงานบ้าง …

หน้าที่ผม คือ ช่วยให้คำปรึกษาว่า ต้องใช้น้ำหนักกดหัวเจาะเท่าไร (WOB – weight on bit) ปั๊มน้ำโคลน (flow) แรงแค่ไหน หมุนก้านเจาะที่รอบต่อนาที ในช่วงจังหวะไหน เมื่อผ่านเข้าชั้นหินอะไรที่ความลึกไหน … เราเรียกคนที่ทำงานนี้ว่า bit runner

ผมไม่ใช่ bit runner โดยอาชีพหรอก แต่ ผจก. หาใครไปไม่ได้แล้ว นางก็ชี้หมับมาที่ผมนี่แหละ

เรื่องที่ทำให้ผมปรับตัวมากวันแรกๆ คือ เรื่องหน่วย เพราะบางหน่วย พี่ยุ่นไม่ใช้หน่วยสากลของการขุดเจาะ

อัตราการไหล หน่วยของพวกเรา LPM (ลิตรต่อนาที) หรือ GPM (แกลอนต่อนาที) หรือ BPM (บาเรลต่อนาที) พี่ยุ่นใช้ cu.m. per minute (ลูกบาก์ศเมตรต่อนาที) … ป๊าดดดด

ความดัน หน่วยของพวกเรา คือ psi พี่ยุ่นใช้ kilogram per square centimeter (กิโลกรัมต่อตารางเซ็นติเมตร) … ครั้งสุดท้ายที่ผมได้ใช้หน่วยนี้ คือ ตอนเรียนวิศวะ 555

ก็พอให้ได้มึนๆ อยู่ๆไปวันสองวันก็พอปรับตัวได้ไม่ยาก

ที่ท้ายทายอีกเรื่อง คือ เรื่องภาษา ทั้งแท่น มี company man ที่พูดภาษาอังกฤษในระดับที่สื่อสารได้ ผมต้องให้มาเป็นล่ามอธิบายให้ driller ฟังว่า ผมวางแผนการใช้ RPM WOB FLOW (drilling parameters) อะไรอย่างไรในช่วงการขุดที่กำลังจะมาถึง

ที่ผมเห็น และ ได้ยิน คือ company man พูดๆ driller ก็ ไฮ ไฮ ไฮ (ครับ ครับ ครับ) แต่ไม่รู้ว่าเข้าใจหรือเปล่า เพราะโดยวัฒนธรรมพี่ยุ่น เราก็รู้ๆอยู่ ผู้น้อยไม่ค่อยกล้าถามผู้ใหญ่ถ้าไม่เข้าใจ

สิ่งที่เกิดขึ้นก็ คือ ….

พอผมยืนเฝ้า driller หน้า martin decker (จอตาชั่งแบบเข็มรูปวงกลมขนาดราวครึ่งเมตร) ก็ต้องคอยสะกิดให้จัดค่า drilling parameters ตามที่ผมต้องการ

ความเร็วในการขุดช้ามาก หินภูเขาไฟแข็งโคตรๆ ชม.นึงคลึงๆไปได้เมตรนึง ประมาณนั้น

คลึงไปบดไปผมก็ง่วง จดค่า drilling parameters ต่างๆใส่กระดานข้างๆ ชี้ๆแล้วบอก driller ว่า เอาตามนี้นะ ผมก็ลงไปนอนบ้าง กินเบนโต๊ะบ้าง พอขึ้นมา อ้าว หย่อนค่าผมไปซะงั้น มันก็ทำให้ขุดช้าอะดิ เดี๋ยวก็ว่าหัวเจาะทดลองของผมไม่ดี (ถึงจะไม่มีใครบนแท่นเจาะรู้ว่าผมมาทดลองหัวเจาะก็ตาม)

ผมก็ต้องขึ้นไปล้งเล้งอีกรอบ เจ้า driller ก็ ไฮ ไฮ ผมลงจาก rig floor มาพัก กลับขึ้นมา ก็หย่อนค่าผมลงอีกเหมือนเดิม

ชักเคือง เลยเอาชอล์คขีดๆบนหน้าปัด martin decker (WOB) หน้าปัทม์ FLOW และ หน้าปัทม์ RPM …เอาตามรอยขีดชอล์คนี้นะ … นาง driller ก็ทำหน้าใสๆ ไฮ ไฮ ไฮ เหมือนเดิม ไม่รู้จะโกรธมันดีไหม … (ฮา)

ผมสงสัยมากว่า เกิดอะไรขึ้น ไม่น่าจะใช่เรื่องภาษา และ การสื่อสาร เพราะ ช่างเทคนิคด้วยกัน ใช้ภาษามือ ภาษาตัวเลข ถึงขนาดเอาชอล์คขีดหน้าปัทม์หน้าจอเครื่องวัด ก็น่าจะเข้าใจ และ ทำตามได้

ก่อนกลับผมได้คำตอบแบบไม่เป็นทางการจาก mud logger ชาวอินเดีย (ที่ได้สัญชาติญี่ปุ่นเพราะได้เมียที่นี่)

company man, driller, tool pusher ไม่อยากขุดให้เร็วไปกว่าที่ drilling engineer ประมาณมาให้ใน drilling program เพราะจะเป็นการทำให้ drilling engineer ที่เป็นหัวหน้าและอาวุโสกว่า เสียหน้า ว่าประมาณผิด ลูกน้องทำได้ดีกว่าที่หัวหน้าวางแผนไว้

แน่นอนว่า ไม่มีใครยอมรับหรอก ผมเองก็ไม่รู้เรื่องนี้มาก่อน แต่คำอธิบายนี้ กอรปกับพื้นฐานที่เรารู้จักนิสัยคนญี่ปุ่น สามารถอธิบายปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นได้ตลอด 1 เดือนที่ผมอยู่(อย่างสำราญ)ที่แท่นเจาะนั้นได้อย่างลงตัว

ผมก็เลยสรุปนอกรายงาน (off the record) กับผจก.ว่าการทดลองภาคสนาม (field test) นี้ล้มเหลว ไม่สามารถสรุปประสิทธิภาพจริงของหัวเจาะใหม่ได้

อ้าว … ว่าจะเล่าให้ฟังแบบขำๆสบายๆ แต่ทำไมตอนจบซีเรียส (ฮา)

สามารถอ่านเรื่องราวทริปนี้โดยละเอียดได้ในบทความเก่าตอนนี้นะครับ มีเกร็ดเล็กเกร็ดน้อยสาระที่น่ารู้อีกมากมายครับ

Thai bit runner in Japan winter บทเรียนท่ามกลางความหนาวเย็น

Thai bit runner in Japan winter บทเรียนท่ามกลางความหนาวเย็น

• Facebook
• Twitter
• Line