Casing vs Liner มันต่างกันอย่างไร เคยสงสัยกันไหม ที่นี่มีคำตอบ

• Facebook
• Twitter
• Line

Casing vs Liner มันต่างกันอย่างไร … หลายๆคนก็ยกมือตอบทันทีว่า liner ก็คือ casing (ท่อกรุ) ท่อนสั้นๆ ที่เอาไปแขวนไว้ที่ตอนกลางๆของ casing หรือ พูดแบบบ้านๆก็คือ casing ที่ปลายด้านบนไปไม่ถึงปากหลุม

ถูกต้องคร๊าบบบบบ งั้นเรามาดูกันต่อว่า ทำไมเราต้องทำอ่างนั้นให้มันยุ่งยาก

Casing vs Liner

ก่อนอื่นไปทบทวนความรู้ความเข้าใจกันก่อนว่า casing (ท่อกรุ) คืออะไร เพื่อประหยัดเวลาก็เอาลิงค์บทความเก่ามาแปะก็แล้วกันครับ ขี้เกียจเขียนใหม่

Casing

Casing (ท่อกรุ) … คืออะไร สำคัญไฉน
ออกแบบท่อกรุตอนที่ 1 (Burst) Casing Design I (Burst)
ออกแบบท่อกรุตอนที่ 2 (Collapse) Casing Design II (Collapse)
ออกแบบท่อกรุตอนที่ 3 (Tensile) Casing Design III (Tensile)
ออกแบบท่อกรุตอนที่ 4 (ปัจจัยอื่นๆ) Casing Design VI
Perforation – How to make hole in casing (เราเจาะรูท่อกรุได้อย่างไร)
วิธีคำนวนน้ำหนักท่อกรุ ในของเหลว (Buoyancy Factor)

Liner

ก็เป็นอย่างที่เกริ่นไปตอนต้นน่ะครับ liner คือ ท่อกรุไปแขวนเอาไว้ใน ท่อกรุอีกชั้นหนึ่ง ดูรูปข้างล่างก็ได้ครับ

ข้างซ้าย คือ casing ข้างขวาคือ liner

ถึงตัวหนังสือจะไม่ชัด แต่ไม่ใช่สาระสำคัญครับ ดูเฉพาะรูปเอาก็ได้

ในรูปซ้าย มีท่อกรุ 3 ขนาด 13 3/8″, 9 5/8″ และ 7″

ในรูปขวา มีท่อกรุ 2 ขนาด 13 3/8″, 9 5/8″ และ liner 1 ขนาด 7″ แขวนอยู่กับท่อกรุ 9 5/8″

มันแขวนอยู่ได้ไง

ตรงปลายด้านบนสุดของ liner มีอุปกรณ์อยู่ชิ้นหนึ่ง เรียกว่า liner hanger ยาวๆประมาณ เมตรไปถึงหลายเมตร แล้วแต่ความซับซ้อน และ หน้าที่

แต่ไม่ว่าจะวิริศมาหรามหารานีอย่างไร เจ้า liner hanger เนี้ย มันมีหน้าที่หลักของมันอยู่ 2 อย่างเท่านั้น

1. ยึดเกาะกับขอบด้านในของท่อกรุ (Mechanical anchoring)
2. กั้นการไหลผ่านของของไหลข้ามไปมาระหว่างข้างนอกกับข้านในจุดที่มันยึดเกาะอยู่ (Hydraulic seal)

ผมจะไม่อธิบายว่า เราเอามันไปติดตั้งได้อย่างไรล่ะนะครับ มันมีหลายเทคนิค หลายยี่ห้อ หลายหน้าตา หลายรูปแบบ แต่ล่ะยี่ห้อ แต่ล่ะแบบมันก็มีเทคนิคการติดตั้งที่ต่างกันออกไป

แต่หลักๆเวลาติดตัั้งก็ เอา liner ต่อกับ liner hanger แล้ว เอา liner hanger ต่อกับ running tool (อุปกรณ์อีกชิ้นหนึ่ง) แล้ว หย่อนทั้งยวงลงไปมันลงไปด้วยก้านเจาะ (drill pipe)

พอหย่อนลงไปถึงตำแหน่งที่ต้องการ เราก็จัดการติดตั้งมัน หลักการก็นะ มีอยู่ 2 วิธีหลักๆ

1. Mechanical setting พูดง่ายๆคือ ดึง กด บิด หมุน ก้านเจาะ (ทำจากปากหลุม) ตามสเป็คของ liner hanger
2. Hydraulic setting ก็ปั๊มของเหลวเป็นจังหวะ ตามสเป็ค บลาๆ ของ liner hanger ลงไปในก้านเจาะ

ส่วนจะใช้วิธีไหนก็มีทั้งข้อดี ข้อด้อย ของแต่ล่ะวิธี (เช่น ถ้าหลุมเอียงมากๆ mechanical setting อาจจะไม่ดีนัก เพราะแรง กด ดึง หมุน บิด จากปากหลุม มันโดนแรงเสียดทานในหลุมรัปทานไปหมด)

วิศวกรต้องไปเลือกใช้เอา หรือ จะล่อมันทั้งสองแบบ ใช้มันทั้งสองระบบ กันเหนียว ก็ว่ากันไป แต่ก็ต้องจ่ายแพงขึ้นนะ อะไรแบบนี้ จะสายเปย์ หรือ สายเหนียว ก็เห็นกันตอนนี้แหละ หุ หุ

เรื่องการติดตั้ง เอาไว้แค่นี้ก่อน ให้รู้มากเดี๋ยวมาแย่งงานผมทำ 555

… รู้แค่นี้ก็น่าจะพอ

แต่ยังไม่พอ แฟนเว็บไซด์ผมต้องรู้มากกว่านี้

ทำไมต้องใช้ liner

นั่นนะซิทำไมๆ … ใช้ casing มันก็ดีแล้วนิ เอา casing ไปแขวน (hang) เอาไว้ที่ชุดปากหลุม (well head) ก็ดีแล้วนิ ทำงานก็ง่าย เจ็บป่วย ผิดพลาด แก้ไขก็ง่าย มองเห็น จับจูบลูบคลำกันได้จะจะ

จะทะลึ่งเอาไปแขวนไว้ในท่อกรุกลางหลุมทำไม ติดตั้งก็ยาก เจ็บป่วยแก้ไขก็ลำบาก มองก็ไม่เห็น จับต้องก็ไม่ได้ ต้องมโนเอาว่า มันเกิด he้re อะไรขึ้นข้างล่าง(ว่ะ)

มันต้องมีประโยชน์ มีที่มีเหตุให้ต้องใช้ซิครับ

หะแรกเลยครับ คือ วางแผนไว้ว่าจะใช้ คือ คิดไว้แต่แรกแล้วว่าจะใช้ เช่น ประหยัดท่อกรุ จะได้ไม่ต้องต่อให้ยาวย้วย เปลืองท่อกรุ โดยเฉพาะในงานขุดน้ำลึก (deep water) ที่เวลาเช่าแท่นเจาะ เช่า บ. service แต่ล่ะเจ้า แต่ละนาที แพงหูฉี่ จะเสียเวลาต่อท่อกรุขึ้นมาปากหลุมทำไม

อีกอย่าง บางงานท่อกรุสเป็คสูงมาก เพราะงานโหด เช่น ต้องทน H2S CO2 หรือ ทนความดันสูงๆ ท่อกรุหนาปึ๊ก หนักบักเอ้บ จะต่อกันไปให้ถึงปากหลุมทำพรือ ทำงานก็ช้า ของก็แพง

อะ อะ อีกกรณีที่พอคิดได้ และ เคยทำคือ อุปกรณ์ที่ต่อกับท่อผลิตมันจำเป็นต้องมีขนาดใหญ่คับ ID ท่อกรุ (ID คือ เส้นผ่าศูนย์กลางภายใน) ดูรูปประกอบอีกที ก็รูปเดิมแหละ

จะเห็นว่า รูปทางขวา จะมี ID ของท่อกรุช่วงบนใหญ่กว่ารูปซ้ายมือที่ท่อกรุจะขนาดเดียวกันตั้งแต่ก้นหลุมยันปากหลุม

ถ้าท่อผลิตที่จะเอามาเสียบ มีอุปกรณ์ที่จำเป็นต้องขนาดใหญ่กว่าท่อกรุซ้ายมือ มันก็ยัดไม่ลงจริงไหม ก็ต้องใช้ liner แบบรูปขวามือ จึงจะเอาท่อผลิตกับอุปกรณ์ติดลงไปกับท่อผลิตใส่ลงไปได้

แต่การออกแบบหลุมที่ใช้ liner เนี้ย มีข้อควรระวังเยอะแยะเลยครับ เพราะหลุมมันขนาดไม่เท่ากันตลอด ยิ่งถ้าต้องขุดช่วงต่อไปด้วยแล้ว การมี liner อยู่ข้างบนนั้น ทำให้หลุมใหญ่ไม่เท่ากันตลอดนี่ ปวดกระแบนเหน็บเจ็บตับอ่อนมากๆ พูดเลย

มีเรื่องที่ต้องคิด ต้องคำนวน ต้องทำ เอาเรื่องอยู่ ส่วนตั๊วส่วนตัวผมนะ ถ้าเลี่ยงได้ก็เลี่ยง ชิ่งได้ก็ชิ่งครับ 555

หะสอง หรือ ดอกที่สอง คือ (กู)ไม่ได้อยากใช้ แต่จำเป็นต้องใช้ คือ ใช้ในกรณี ขุดๆไป หลุมมีปัญหา ต้องใช้แผนสอง หรือ plan B

เอางี้ สมมติง่ายๆว่าจะขุดหลุมให้หน้าตาออกมาเป็นแบบนี้ ใช้ท่อกรุ 3 ช่วง เบสิกๆ ลงไปให้ถึง 2500 ม. เพื่อไปจ้วงเอาน้ำมันที่ความลึก 2300 – 2400 ม.

ถ้าทุกอย่างมันเป็นไปตามแผน มันก็ happy ending jingle bell จุ๊บๆ จ๊วบๆ กันไปใช่ไหมครับ

แต่ถ้าฟ้าฝนไม่เป็นใจ ตอนขุดช่วงที่สอง เกิดหลุมถล่มเอาๆ หรือ เสียน้ำโคลนเข้าไปในชั้นหิน (loss circulation) จนควบคุมไม่ได้ หรือ ซวยหน่อย เกิด kick

จะทำไง … ก็ต้องเอาท่อกรุลงเร็ว(ตื้น)กว่าที่วางแผนเอาไว้ใช่ไหมครับ แล้วไงต่อล่ะ ก็เอาหัวขุดขนาดต่อไป (เล็กลง) ขุดต่อไปจนถึง 2500 ม.

หลุมก็ออกมาหน้าตาประมาณนี้

ท่อกรุช่วงกลางก็สั้นเต่อขึ้นมา (จาก 2000 ม. ที่วางแผนไว้ เป็น 1500 ม.) จากเดรสงานกาล่าดินเนอร์ยาวสลวย ก็แปลงกายเป็นบีกินนี่ชายหาดสั้นจุ๊ดจู๋

ท่อกรุช่องสุดท้ายก็โชว์ขาอ่อนสัมผัสชั้นหินยาวกว่าที่ออกแบบไว้ (จากเดิม 2000 – 2500 เป็น 1500 – 2500)

วิศวกรก็ต้องคิดกันล่วงหน้าแหละว่า ช่วงสุดท้าย ขุดยาวๆแบบนี้ (ยาวกว่าที่ออกแบบไว้แต่ต้น) ได้ไหม ราคาหลุมจะเท่าไร มีความเสี่ยงอะไรไหม อุปกรณ์ที่ต้องใช้ ทำงานได้ไหม บลาๆ ร้อยแปด

อ้าว … แล้วน้อง liner เราไปอยู่ไหน ไม่เห็นได้เรียกใช้บริการนู๋เลยลุงนก

เดี๋ยวๆ ยังไม่ถึงคิวนู๋ …

ของลุงต่อก่อน …

… แต่ถ้าเกิดว่า ดันมีชั้นหินที่มีความดันผิดปกติที่ความลึก 1900 ม. (อยู่ระหว่างแผน 2000 กับ ที่ขุดได้จริง 1500) เราไม่สามารถจะให้ชั้นหินนี้ไปจ๊ะเอ๋เจอกับชั้นหินแหล่งผลิตของเราได้ (คือ ขุดผ่านพร้อมกันไม่ได้ ให้มันจ๊ะเอ๋กันไม่ได้ เดี๋ยวเป็นเรื่อง)

(abnormal pressure – อาจจะความดันมากไปหรือน้อยไป แต่ถ้าเป็นอุปสรรคต่อการขุดต่อในช่วงถัดไปของเรา เราก็เรียกว่าผิดปกติหมดแหละ ไม่ถูกใจจ๊อดว่างั้น 555)

ถ้างั้นเราจำเป็นต้องกั้นมันเอาไว้ก่อนที่เราจะขุดช่วงต่อไป เราอาจจะเลือกวิธีนี้

จะเห็นว่า การแก้ปัญหาของเราแบบนี้ก็ทำได้ หลุมช่วงสุดท้ายเราก็จะเล็กลง วิศวกรแหล่งผลิตอาจจะไม่ปลื้มเท่าไรนัก เพราะท่อผลิตมันเล็กลง ผลิตได้ด้วยอัตราไหลสูงสุดน้อยลง  อ้าว ก็หลุมมันจำเป็นต้องเล็กลง ท่อผลิตมันก็ต้องเล็กลงซิ

จะเอาไม่เอา หรือ จะให้กลบหลุมทิ้ง ขุดใหม่ก็ได้ (นะโว้ย) … 555 แอบเถื่อนๆ

มาแล้วๆ ถึงคิวน้อง liner ล่ะ

วิศวกรขุดเจาะมีอีกทางเลือก แทนที่จะเอาท่อกรุต่อกันยาวไปถึงปากหลุม เราก็แปลงท่อกรุ 7″ ให้เป็น liner แล้วเอาไปเกาะไว้กับท่อกรุ 9 5/8″ ส่วนท่อกรุ 5″ ก็เอามาแขวนไว้ที่ปากหลุมเหมือนเดิม ก็จะเป็นรูปข้างล่าง

ปกติชุดปากหลุม (well head) มันจะถูกออกแบบเอาไว้ให้เอาท่อกรุมาแขวนได้จำกัดขนาด ไม่ใช่นึกอยากจะเอาขนาดไหนมาแขวนก็เอามาแขวนแบบราวแขวนเสื้อในตู้เสื้อผ้า

จำได้ป่ะ ตอนเราออกแบบหลุม เรามีท่อกรุ 3 ขนาด 13 3/8″ 9 5/8″ และ 7″ ดังนั้น ชุดปากหลุม (well head) ที่เราสั่งมาใช้ ก็ต้องรองรับท่อกรุได้ 3 ขนาดนี้

แต่ถ้า plan B เราเป็นแบบรูปข้างบน คือ เอาท่อกรุ 5″ ไปแขวน เราก็ต้องสั่ง well head ที่แขวนท่อกรุขนาด 5″ ได้มาใช้ เราไม่สามารถเปลี่ยน well head กลางทางได้ เพราะมันติดตั้งถาวรไปแล้วตอนเราเอาท่อกรุช่วงแรก (ในที่นี้ 13 3/8″) ไปแขวนและซีเมนต์ท่อกรุยึดกับผนังหลุม

จะเห็นว่าเราก็ต้องมองการไกลระดับหนึ่งถ้าเราจะแก้ปัญหาแบบนี้ เราอาจจะสั่ง wellhead ที่รองรับ ท่อกรุ 5″ ได้ เอามาใช้เลย เรียกว่าเผื่อไว้แต่ต้น แบบนั้นก็ได้ แต่ก็นะ wellhead ก็ราคาแพงขึ้น

แต่ถ้าเกิดไม่มี well head ที่รองรับท่อกรุ 5″ ได้ล่ะ จะทำไง หุหุ ก็ต้องแปลท่อกรุช่วงสุดท้าย ไอ้เจ้า 5″ นั่น ให้เป็น น้องนู๋ liner ซิครับ มันก็ไม่ยาวทะโล่ไปโผล่ปากหลุมให้มีปัญหาหาที่แขวนมันไม่ได้

หน้าตาหลุมก็จะประมาณนี้ครับ

นี่แค่ตัวอย่างหลุมแบบเบๆนะครับ หลุม 3 ช่วง แล้วมีปัญหาช่วงเดียว ยังมีทางไปตั้งหลายทาง แต่ล่ะทางเราต้องคิดไว้ล่วงหน้านะครับ ไม่ใช่ไปตัดสินใจเอาต่อเกิดปัญหา

เพราะทางออกแต่ล่ะทาง มันมีข้อดี ข้อด้อย มีราคาค่าใช้จ่าย มีข้อจำกัดทางวิศวกรรมต่างๆล้านแปดที่ต้องคำนวนต้องดีดลูกคิด ไหนจะวัสดุอุปกรณ์เอย ความแข็งแรงของท่อกรุชั้นถัดไปเอย ไรเอย ต้องเตรียม ต้องขนไปกองไปหน้างาน

ที่ยกตัวอย่างมานั่นแค่น้ำจิ้มนะครับ วิศวกรขุดเจาะที่น่ารัก และ รอบคอบ (อย่างผม 555) เวลาทำงานกันจริงๆ เราคิดเผื่อกันทุกเม็ด (แน่นอนว่ามักจะโดนด่า เพราะคิดมาก เผื่อมาก เปลืองตังค์ แต่พอแก้ปัญหาให้ไม่ได้ โดนด่าทุกทีว่าทำไมไม่เตรียม อ้าว … ซวยอีก … แอบบ่นหน่อยๆ)

ต่อๆ … ไม่ใช่ว่าพอมีปัญหา โทรฯตามกันวุ่นวายขายปลาช่อน ด่า service company ด่า บ.แท่น ค่าคนโน้นคนนี้ แต่ไม่ด่าตัวเองที่ไม่(เสือก)เตรียมเอาไว้ก่อน

ดังนั้นจึงไม่แปลกที่เวลาเราขุดหลุมน้ำลึก หลุมห่างไกลโกดัง ไกลฐานสนับสนุน เรามักจะหอบของหอบผ้าหอบผ่อนไปเผื่อเหมือนบ้าหอบฟาง เพราะค่าใช้จ่ายในการรอเรือ หรือ รถบรรทุกวิ่งไปกลับขนของมาใช้แก้ปัญหามันแพง เรายอมเช่าเรือขุดลำบักเอ้บราคาแพง หรือ บางทีเช่าแพทะเล (barge) ทำเป็นโกดังลอยน้ำซะเลย

เอาล่ะ ผมว่าพอหอมปากหอมคอ ยาว และ เปี่ยมความรู้พอแล้ว ก็น่าจะพอไปเม้าส์มอยได้ว่าเจ้า casing กับ liner มันต่างกันไง ติดตั้งอย่างไร ใช้งานตอนไหน เอาแบบคร่าวๆเนอะ

นานๆทีคิดออกว่าจะเขียนเรื่องอะไร ใครมีหัวข้ออะไรแนะนำก็หลังไมค์มาได้นะครับว่า อยากรู้เรื่องอะไร ทั้ง soft skill และ hard (technical) skill …

• Facebook
• Twitter
• Line