Analyze This 28 วันพันเรื่อง … จงวิเคราะห์

• Facebook
• Twitter
• Line

Analyze This – 28 วันพันเรื่อง … จงวิเคราะห์

พยาบาลหน้าห้อง ชั่ง น้ำหนัก วัดส่วนสูง คนไข้มาได้ดังนี้

• ก้านเจาะ (DP) 5″ (ข้อต่อ tool joint OD 6.625″)
• BHA* (Bottom Hole Assembly)
• HWDP 5″
• Jar 6.5″
• HWDP 5″
• Bit Sub 6.5″
• PDC Bit 8.5″
• ความยาวจาก BHA (Bit – HWDP บนสุด) 300 เมตร.

(*Slick BHA คือ ไม่มี option เสริมอะไรเลย ผมสั่งเอาลงไปเพื่อ เคลีย์หลุม – wiper trip)

คนไข้มีอาการแบบนี้

ตอนถอนก้านขึ้นจากก้นหลุม 8.5″ จากความลึก 3670 ม. ถึงปลายท่อกรุ (9 5/8″) ที่ความลึก 3534 เมตร ต้อง over pull (ออกแรงดึงมากกว่าปกติ 5 – 7 ตัน) ต้องปั๊มน้ำโคลนแรงๆสักพักใหญ่ๆ ถึงจะดึงได้ด้วยแรงดึงปกติไปได้สักพัก แล้วจู่ๆก็ต้องออกแรงดึงเกินปกติ (over pull) อีก ต้องปั๊มน้ำโคลนอีก วนๆไป

พอถอนก้านในท่อกรุ (9 5/8″ casing ID 8.535″) ก็อาการเดิม ลองปั๊มน้ำโคลนที่หนืดมากหน่อย (Hi Vis pill) ก็อาการดีขึ้น คือถอนปกติได้นานหน่อย แต่ก็เหมือนเดิม จู่ๆก็ over pull อีก

POOH Pump out Back ream out คืออะไร ต่างกันอย่างไร

หลังจากซักถามอาการเพิ่มเติม ได้ความดังนี้

ลองถอนก้านไปหมุนก้านไปด้วยช้าๆ (Back ream) ก็ไม่ได้ช่วยอะไร อาการเดิม

มีเศษหินชิ้นใหญ่กว่าขนาดเศษหินปกติ (caving) จำนวน 10-15% กับเศษยางดำๆละเอียด 5 – 10% ปนขึ้นมา ตรวจพบได้ที่ตะแกรงร่อน (shale shaker)

เครื่องวัด (sensors) ต่างๆของแท่นเจาะฯ และ mud logger ปกติ อ่านต่างตรงกัน และ ถูกต้องตามที่วิศวกรคำนวนได้ทางทฤษฎี

น้ำโคลนแบบใช้น้ำมันผสม (OBM Oil Base Mud) 1.6 SG

คำถาม – คนไข้น่าจะเป็นอะไร

Analyze This

ก่อนเฉลย ขอชวนคุยอะไรเล็กน้อย

Bit Trip Decision – Should We Pull For Bit Change Now?

ส่วนหนึ่งของงานเรา คือ การแก้ปัญหาหลุมหน้างาน ที่ต้องใช้จิตนาการระดับหนึ่ง เพราะเราไม่เห็น และ วัดค่าต่างๆไม่ได้แบบจะๆ เหมือนงานก่อนสร้างบนดินทั่วๆไปที่เกือบ 95% ที่เวลามีปัญหามักจะ ถอน ทุบ รื้อ เอาออกมาดู เอาออกมาวัดได้

การแก้ปัญหาหน้างานในหลุมของเรา จะออกไปแนวๆคุณหมอเสียมากกว่า คือ ในบางกรณีแม้คุณหมอจะเอาขึ้นเขียง เอ๊ย เตียง ผ่าดู เพื่อวินิจฉัย หรือ แก้ไขได้ แต่ไม่จำเป็นจริงๆ คุณหมอก็จะไม่เจาะ ไม่ผ่า

งานเรานี่ซิ เอาหลุมขึ้นมาบนดิน ผ่าหลุมออกมาดูก็ไม่ได้ เป็นปริศนาอยู่อย่างนั้นชั่วนาตาปีว่า มันเกิดอะไรขึ้นว่ะ

Analyze this … กลับมาดูปัญหาเรา

การวินิจฉับยของคุณหมอต้องพึ่ง การซักถามอาการ การวัดค่าต่างๆภายนอก และ ภายใน เท่าที่เทคโนโลยีมี กดตรงนั้น บีบตรงนี้ ให้ก้ม ให้เงย ให้ยกแขน ฯลฯ อะไรก็ว่าไป แล้วสังเกตุอาการตอบสองเมื่อโดนกระตุ้นด้วยวิธีต่างๆ – ตรงนี้แหละที่เหมือนการแก้ปัญหาหลุมหน้างานเลย

มาไล่วิเคราะห์เป็นจุดๆ

• – ตอนถอนก้านในหลุมเปิด (open hole) กับ ในท่อกรุ อาการเดียวกัน แปลว่า ไม่เกี่ยวกับ สภาพหลุม จบไป 1 ประเด็น
• – หมุนก้านได้ แปลว่า ไม่มีอะไรแข็งขนาดไปล็อกการหมุนเชิงกล ท่อกรุ BHA และ ก้านเจาะ ท่อกรุ และ ข้อต่อท่อกรุ สบายดี ไม่ยุบ บวม ไม่ฉีกขาด (collapse/ burst/ damage)
• – ปั๊มได้ ความดันโอเค แปลว่า ไม่มีอะไรไปอุดช่องว่างระหว่าง BHA ก้านเจาะ กับ ID ท่อกรุ จนมิด
• – แต่พอดึงแล้วฝืด แปลว่า มีอะไรไปติดที่ไหนสักที่ระหว่าง BHA ก้านเจาะ และ ผนังด้านในของท่อกรุ

จากอนาโตมี่ของ drilling string (DP + BHA) ส่วนที่แคบที่สุด คือ ข้อต่อก้านเจาะ ที่อ้วน 6.625″ ID ท่อกรุ 8.535″ ถ้าข้อต่อก้านเจาะพิงผนังท่อกรุ ช่องว่างที่ใหญ่ที่สุดจะกว้าง 8.535″ – 6.625″ = 1.91″

… เจี๊ยกกก ร้องเป็นลิงถูกบีบไข่ มันนิดเดียวเองนิ อะไรใหญ่กว่านี้ตกลงไปก็ซวยดิ

ถึงตรงนี้ต้องถือคติของนักธรณีเวลาอธิบายอะไรที่เกิดขึ้นหลายล้านปีก่อน คือ

“ในกรณีที่มีหลายคำอธิบาย ให้เอาคำอธิบายที่ง่ายที่สุดเป็นหลัก”

– สมมุติฐานที่ง่ายที่สุด คือ มีอะไรที่เป็นของแข็งไม่ทราบขนาดไม่ทราบปริมาณไปติดตรงช่องว่าง ระหว่าง BHA และ/หรือ ก้านเจาะ กับ ผนังภายในท่อกรุ แต่ก็ติดแบบปิดช่องไม่มิด เพราะถ้าปิดมิด ก็ปั๊มไม่ได้ และ ต้องไม่ใช่ของแข็งขนาดที่ล็อก BHA และ/หรือ ก้านเจาะ กับ ผนังภายในท่อกรุ ไม่ให้หมุนก้านได้ เพราะข้อเท็จจริง คือ เรายังหมุนก้านเจาะจากปากหลุมได้สบายๆ

– ข้อมูลยืนยันสมมุติฐานข้างต้นข้อแรก คือ ตอนปั๊มไปสักพักแล้วถอนได้ปกติ แปลว่ากระแสแรงดันน้ำโคลนดันของแข็งไม่ทราบขนาดไม่ทราบปริมาณนั้น ให้ลอยขึ้นมา จึงถอนได้ปกติ พอถอนสักพัก ของแข็งนั่นก็หล่นปุ๊ลงมาติดอีก แต่ไม่ได้บอกว่าของแข็งนั้น ขนาดหรือปริมาณเท่าไร เพระาไม่ว่าจะ ของแข็งนั้นจะเล็กใหญ่ ปริมาณมากน้อย ก็จะเกิดปรากฏการณ์นี้อยู่ดี

– ข้อมูลยืนยันสมมุติฐานข้อสอง คือ พอปรุงน้ำโคลนให้หนืด ก็ถอนก้านแบบสบายๆได้นานขึ้น แปลว่า น้ำโคลนหนืด พยุงเจ้าของแข็งตัวปัญหาไว้ได้นานขึ้น แต่ไม่ได้บอกว่าของแข็งนั้น ขนาดหรือปริมาณเท่าไร เพระาไม่ว่าจะ ของแข็งนั้นจะเล็กใหญ่ ปริมาณมากน้อย ก็จะเกิดปรากฏการณ์นี้อยู่ดี

– ข้อมูลยืนยันสมมุติฐานข้อสาม คือ “จู่ๆ ก็ฝืด – sudden over pull” แปลว่า ของแข็งนั้นต้องเป็นชิ้นขนาดประมาณหนึ่ง ไม่ใช่เศษเล็กเศษน้อยแบบเศษหิน (cutting/ caving)

เพราะถ้า เป็นเศษเล็กๆน้อยๆ จะค่อยๆสะสม แล้วจะค่อยๆฝืด เช่น over pull จะเขยิบๆไปที่ล่ะตันครึ่งตัน ไม่ใช่รวดเดียวพุ่ง 5 ตัน และ ถ้าเป็นเศษเล็กเศษน้อยสะสมกัน ถึงจุดหนึ่งที่มากพอ มันจะไปทะยอยอุดช่องว่างระหว่าง BHA และ/หรือ ก้านเจาะ กับ ผนังภายในท่อกรุ จน ความดันที่ใช้ปั๊มน้ำโคลนสูงขึ้นๆ จนในที่สุดก็ปั๊มไม่ได้ (fully pack off) แต่สิ่งที่เกิดขึ้นคือ ยังปั๊มได้ดี๊ดี

มาถึงตรงนี้ … ถึงจะตอบคำถามขนาดของแข็งได้ แต่ก็ตอบไม่ได้ว่าปริมาณเท่าไร

– สมมุติฐานคำตอบ … ของแข็งไม่ทราบขนาดไม่ทราบจำนวนนั้น ต้องเป็นชิ้นยางขนาดประมาณหนึ่ง ไม่ทราบปริมาณ หรือ จำนวน ว่ากี่ชิ้น ข้อมูลยืนยันสมมุติฐานคำตอบ คือ เศษยางป่นที่ขึ้นมาจำนวนไม่มากนั่นเอง

ยางมาจากไหน

– ถ้า BHA ของผม มี mud motor ยางก็อาจจะมาจากนั่น แต่ BHA ผมเป็นเหล็กล้วนๆ ท่อกรุผมก็เหล็ก ถ้าเศษยางถูกปั๊มลงไปในก้านเจาะ (จากระบบปั๊มน้ำโคลน ซึ่งก็เป็นไปได้และเคยมีกรณีแบบนี้แล้ว) เศษยางมันก็ต้องเล็กมากพอที่จะผ่านรู (nozzles) ที่หัวเจาะออกไปได้ หรือ ถ้าใหญ่ มันก็คงติดแหง็กอยู่ในหัวเจาะแล้วเกิดอีกปัญหาหนึ่งแทน (over pressure)

– แสดงว่ายางต้องหล่นจากปากหลุมลงไป ดังนั้น BOP คือ ผู้ต้องสงสัยหลัก ให้ company man เอาไฟฉายไปส่องจากปากหลุม นั่นเลย เห็นรางๆว่ามีบางส่วนของยางแหว่งไป แต่เห็นไม่ชัดว่า ปริมาณ และ ขนาดเท่าไรกันแน่ เพราะมันตั้งในแนวดิ่ง มืดๆ สกปรกๆ เห็นไม่ชัดหรอก

จากระบวนการคิดในตัวอย่างง่ายๆนี้ ชี้ให้เห็นชัดว่า วิศวกรหน้างาน (Field Engineer) ที่เหมาะกับงานของเรา ไม่ใช่คนเก่งระดับ ปริญญาเอก หรือ ป.ตรี เหรียญทอง แต่เป็นคนที่มีตรรกะทางวิศวกรรม และ ฟิสิกส์ ที่มีจิตนาการ ใช้หลักฐาน ข้อมูล “เท่าที่มี” วาดภาพออกมาให้ได้ว่า อะไรเกินขึ้นข้างล่างนั่น

ต่อๆ … แน่นอนว่า rig manager ต้องบอกว่า ยาง BOP (Blow Out preventer) แหว่งไปก็จริง

แต่ขนาดมันไม่น่าจะใหญ่พอให้เกิดปัญหาที่ว่า ก็พิสูจน์ยากว่าแหว่งไปเท่าไร ถ้าจะพิสูจน์ก็ต้องถอด BOP เป็นชิ้นๆมาดู ซึ่งงานช้าง ใช้เวลาเป็นวันๆ

ระหว่างที่เถียงกันระหว่าง rig superintendent กับ rig manager ว่าใครเป็นผู้ต้องหา คืนหนึ่งหลักฐานชิ้นสำคัญก็ปรากฏที่ตะแกรงร่อน (shale shaker) ดูรูปข้างล่าง 555

กลับไปอ่านที่คำนวนไว้ข้างบน “ช่องว่างที่ใหญ่ที่สุดจะกว้าง 8.535″ – 6.625″ = 1.91 นิ้ว” … เลื่อนไปดูไม้บรรทัดในรูปข้างบน … สิ้นสงสัยไหมครับว่า ความฝืด หรือ over pull 5 – 7 ตัน มาจากไหน

จากหลักฐานที่ปรากฏบางส่วน ก็จะตอบปรากฏการต่างๆที่วิเคราะห์มาได้ทุกข้อ *Q.E.D.

ผมต้องเอาหัวบด (mill) ลงไปบี้ เอาให้ชัวร์ว่ายางที่อาจจะเหลือค้างละเอียดพอที่จะไม่เป็นอุปสรรคต่อการขุดต่อ แล้วต้องอุดหลุมชั่วคราว (temporary suspend) ถอด BOP ออกมาซ่อม … หลายวันเลย หุหุ

งานนี้ยาว หลุมนี้กระฉูดดดด เกินงบอีก (over AFE – Authorization of Field Expenditure)

28 วันพันเรื่อง … ผมจะหมดวาระ(ภาระ) ที่นี่ปลายปีนี้ ใครอยากอาสามารับไม้ผลัดเป็น drilling manager ต่อบ้าง 555

---

*Q.E.D.

Latin abbreviation for Quod Erat Demonstrandum: “Which was to be demonstrated.”

Q.E.D. may appear at the conclusion of a text to signify that the author’s overall argument has just been proven.

แปลเป็นไทยง่ายๆ คือ ซ.ต.พ. “ซึ่งต้องพิสูจน์” ที่เราต้องเขียนไว้ท้ายการพิสูจน์ทฤษฎีบทของวิชาเรขาคณิตสมัยเราเด็กๆนั่นแหละ

ครูบาอาจารย์จบนอกมาก็ลอกๆมาใช้กัน ต้นตอมันก็มาจาก Q.E.D นี่แหละ ไอ้เราเด็กน้อยก็เขียนๆไปตามสั่ง เดี๋ยวไม่ได้คะแนน ก็มารู้เอาตอนโตนี่แหละ

• Facebook
• Twitter
• Line